استفاده از جلبك دريايي به‌عنوان كود به قرن نوزده برمي‌گردد كه براي اولين بار به‌وسيله ساحل نشينان و جلبك‌هاي قهوه‌اي مورداستفاده قرار گرفت. جلبك‌ها به خاطر دارا بودن ميزان بالاي فيبر از يك طرف نقش مهمي در نرم كردن بافت خاك و حفظ رطوبت و از طرف ديگر به خاطر دارا بودن مواد معدني و عناصر كمياب اهميت دوچنداني دارند. مطالعات مختلف علمي ثابت كرده است كه كارايي اين محصولات (فرآورده‌ها) به‌طور گسترده‌اي در علوم و صنعت باغباني مورد استقبال قرار گرفته است، به‌طوري‌كه بعد از استفاده از اين فرآورده‌ها، افزايش محصول، افزايش جذب مواد غذائي خاك، افزايش مقاومت به آفات خاص، افزايش جوانه‌زني بذر و مقاومت در مقابل يخ‌زدگي را در پي داشته است. به‌هرحال از زمان پي بردن به چنين خواص كارآمدي در جلبك‌ها، به نظر مي‌رسد با توجه به پيشرفت كشاورزي و آبزي‌پروري ارگانيك، بازار رو به رشد فزاينده‌اي داشته باشد.

جلبك‌هاي دريايي به علت داشتن فسفر، ‌پتاسيم و برخي از عناصر كم مقدار در بسياري از مناطق ساحلي به‌عنوان كود بيولوژيكي مورداستفاده قرار مي‌گيرند. برخي از اين جلبك‌ها را با مواد آلي ديگر مخلوط مي‌كنند و براي حاصلخيزي خاك به كار مي‌برند و تعدادي ديگر را مستقيماً به زمين كشاورزي اضافه مي‌نمايند و اجازه مي‌دهند به‌مرورزمان پوسيده و مواد آن‌ها جذب خاك شود.

اهميت جلبك‌ها

اهميت جلبك‌هاي دريايي به علت دارا بودن عناصر مغذي از قبيل ازت، فسفر، پتاسيم و برخي از عناصر كم مصرف موردنياز گياهان و همچنين به دليل وجود ميزان بالاي فيبر و نقش آن در بهبود خواص فيزيكي و شيميائي و بيولوژيكي خاك و از قبيل افزايش ظرفيت تبادل كاتيوني و بهبود ظرفيت نگهداري آب، تعديل PH و … مشهود است.

ساحل نشينان در بعضي مناطق از جلبك‌هاي دريايي مستقيماً در زمين‌هاي كشاورزي به‌عنوان كود استفاده مي‌كردند، اما عوامل طبيعي از قبيل شوري بالاي خاك، مقادير شن و ماسه و روند كند تجزيه مانع بزرگي از پيشرفت اين كار شد. وجود اين عوامل باعث شد تا بشر به فكر استفاده از جلبك دريايي به‌صورت مايع و پودر غليظ شده و قابل‌حل در آب بيفتد.

با گذشت زمان، پيشرفت علم و تكنولوژي و گسترش صنايع، هر روزه محصولات جديدتري را در راستاي بهبود تغذيه و برآورده شدن آن چه تاكنون امكان‌پذير نبوده است ارائه مي‌دهد. با تكيه بر دانش محققين و تكنولوژي و دانش بومي صنعت توليد كودهاي با كيفيت بالاتر، اقدام به توليد تركيبي استثنائي كرده كه داراي قابليت‌ها و مزايايي است كه در ادامه بيشتر توضيح داده خواهد شد.

مطالعات مختلف علمي ثابت كرد كه كارايي فرآورده‌هاي حاصل از جلبك‌هاي دريايي به‌طور گسترده‌اي در كشاورزي مورد استقبال قرار گرفته و باعث افزايش توليد محصول در واحد سطح و بهبود كيفيت محصولات كشاورزي و افزايش سطح درآمد كشاورزان در نقاط مختلف جهان گرديده است. امروزه استفاده از كودهاي حاوي عصاره جلبك دريايي به‌صورت محلول پاشي و مصرف در خاك در گياهان زراعي و باغي و گلخانه‌اي متداول شده است.

به‌طوركلي عصاره جلبك دريايي حاوي برخي عناصر ماكرو، ميكرو و برخي هورمون‌هاي رشد يا تنظيم كننده‌هاي گياهي، آمينواسيدها، پلي ساكاريدها، بتائين ها و …است. تركيبات هورموني و مواد تنظيم‌كننده رشد مانند جيبرلين، اكسين ها و سيتوكنين ها در عصاره جلبك دريايي در طويل شدن سلولي، ايجاد گل، رشد برگ، سبز كردن بذر، افزايش طول ميان گره‌ها، افزايش اندازه ميوه، كيفيت ميوه، تأخير در رسيدن ميوه‌ها، يكدست شدن ميوه‌ها، كاهش اثر برخي آفات و بيماري‌هاي گياهي مؤثر است.

برخي اثرات كاربرد كود جلبك دريايي در گياهان

۱- افزايش تحمل گياهان به استرس

همان طوري كه در بالا اشاره شد محصولاتي كه از كود جلبك دريايي به دست مي‌آيند باعث افزايش تحمل گياهان به استرس و تنش‌هاي ناشي از عوامل محيطي (خشكي، شوري و افزايش دما) و فيزيولوژيكي مي‌شوند. اثرات ضد استرسي مواد ارگانيك كه از جلبك‌هاي دريايي مشتق مي‌شوند به فعاليت سيتوكنين مربوط مي‌باشند. سيتوكنين با تشكيل زانتين، آدنين و پورين را راديكال‌هاي آزاد را كه منجر به استرس مي‌شوند را به‌طور مستقيم مهار مي‌كند. يكي از واكنش‌هاي معمول در سلول‌هاي گياهي كه در نتيجه افزايش تجمع مولكول‌هاي آلي در سيتوپلاسم روي مي‌دهد تنظيم فشار اسمزي است كه به‌منظور موازنه تعديل فشار اسمزي انجام مي‌گيرد. گلايسين بتائين و مانيتول و برخي ديگر از قندها از موادي مي‌باشند كه باعث ايجاد تعادل اسمزي سلول‌هاي گياهي مي‌شوند.

استفاده از كود جلبك دريايي به علت حضور گلايسين بتائين در سلول باعث كاهش اثرات سوء تنش‌هاي محيطي مي‌شود و همچنين باعث افزايش تحمل گياهان نسبت به سرما مي‌شود. به‌علاوه موجب بقاء گياهان در زمان يخ‌زدگي و رشد مجدد در تمام گياهان مي‌شود. مانيتول و بتائين هر دو باعث حفظ تعادل اسمزي سلول‌هاي گياهي مي‌شوند. اين مواد همچنين باعث حفظ ساختار ظاهري سلول مي‌شوند. اين امر باعث مي‌شود تا از دست دادن آب سلول به‌كندي صورت گيرد و در نهايت گياه در برابر تنش‌هاي ناشي از خشكي و كم آبي تحمل بيشتري داشته باشد. نتايج بررسي‌هاي آزمايشگاهي نشان مي‌دهد كه گلايسين بتائين سبب محافظت از غشاي سلول‌هاي ريشه در مقابل اثرات مخرب ناشي از تنش گرما مي‌شود.

۲- تقويت سيستم دفاعي گياهي

پلي ساكاريدهاي سولفاته و اليگوساكاريدهاي با وزن مولكولي كم حاضر در جلبك‌هاي دريايي نشان داده كه داراي انواع فعاليت‌هاي بيولوژيكي هستند. برخي از گزارش‌ها در مورد افزايش خواص ضد قارچي و آنتي‌اكسيداني با استفاده از كود جلبك دريايي را نشان مي‌دهند كه به دليل حضور طيف گسترده‌اي تركيبات فعال بيولوژيكي از قبيل استرول‌ها، فنول ها و اسيدهاي چرب است.

مطالعات در طول چند سال گذشته نشان مي‌دهد كه پلي ساكاريدهاي سولفاته در كود جلبك‌ هاي دريايي قابليت آنتي‌اكسيداني قابل‌ملاحظه دارند. اين تركيبات باعث القاء پاسخ‌هاي دفاعي در گياهان مي‌شوند. لامينارين موجود در كود جلبك دريايي نيز بر روي سيستم دفاعي گياهان تأثير مثبتي مي‌گذارد. در اين مورد مي‌توان محافظت از گياه را از نقش‌هاي مهم كود جلبك دريايي دانست. اين پلي ساكاريد باعث تحريك توليد تنظيم كننده مهم رشد و تقويت كننده سيستم دفاعي گياهان مي‌شود. همچنين اين تركيب (لامينارين) باعث توليد تركيبات ضدقارچي (فيتوالكسين) و توليد آنزيم‌هاي هيدروليز كننده مانند كيتيناز و گلوكاناز باعث مي‌شود.

۳- تأثير بر ميزان رشد ريشه

كاهش رشد ريشه در اثر كاهش دما باعث كم شدن ظرفيت جذب آب و مواد معدني توسط ريشه و به دنبال آن ظهور اثرات ثانويه ناشي از كمبود مواد غذايي و اختلال در رشد گياه مي‌شود. در دماي پايين، انتقال مواد داخل گياه شكل و مقدار انتقال مواد دچار تغيير مي‌شود و در نتيجه رشد ريشه و در نهايت ميزان رشد گياه كاهش مي‌يابد.

همچنين سرما باعث كاهش سنتز آدنوزين تري فسفات و بسياري از تركيبات ديگر از قبيل هورمون‌ها، اسيدهاي آمينه و برخي از ويتامين‌ها در ريشه صورت مي‌گيرد، شده و سرعت انتقال اين مواد به ساقه را كاهش مي‌دهد. بتائين، مانيتول و … از اختلال در رشد ريشه و كاهش رشد در نتيجه تنش دمايي جلوگيري مي‌كنند.

۴- افزايش ميزان فتوسنتز كلروفيل و سبزينگي گياهان

فتوسنتز يكي از فرآيندهاي حساس به دما است. نخستين مكان دريافت تنش سرما مرحله فتوسيستم ۲ كه باعث كاهش عملكرد فتوسيستم ۲ و توقف فعاليت فتوسنتز بر اثر سرما مي‌شود. تنش سرما همچنين سبب اختلال در توليد كلروفيل و بروز آسيب در واكنش‌هاي كلروپلاست ها مي‌گردد. با كاهش بيشتر دما كل فرآيند كلروفيل سازي متوقف مي‌شود و رنگ برگ‌ها به زردي مي‌گرايد كه نشان دهنده كمبود كلروفيل است.

مطالعات مختلف نشان داده كه استفاده از كود جلبك دريايي به دست آمده در گياهان تحت تيمار باعث افزايش ميزان كلروفيل برگ مي‌شود كه به دليل وجود آمينوبوتيرات، گلايسين بتائين و بتائين در عصاره استخراج شده است. همچنين محلول‌پاشي عصاره جلبك دريايي موجب تحريك فتوسنتز شده و منجر به توليد بهتر قند و نشاسته‌ها مي‌شود. در برخي از مطالعات مشاهده شده است كه بهبود فتوسنتز توسط گلايسين بتائين در گياهان تحت تنش سرما، به افزايش كارايي فتوسيستم ۲ مربوط مي‌شود. گلايسين بتائين همانند يك محافظ اسمزي در كلروپلاست هاي گياه تحت تنش عمل مي‌كند.

نقش جلبك دريايي در محصولات

در مورد گياه سويا افزايش كود جلبك باعث افزايش مقدار پروتئين محصول مي‌شود. در مورد محصول گوجه فرنگي نيز آزمايش‌هايي توسط Crouch و Vanstaden در سال ۱۹۹۷ صورت گرفته است كه مشخص شده ميزان گلدهي و ميزان محصول گوجه فرنگي افزايش يافته و زمان رسيدن ميوه نيز كاهش يافته است. ميزان محصول شلغم نيز در خاك‌هاي ماسه‌اي با افزودن كود جلبك در سال‌هاي اول و دوم افزايش قابل‌توجه اي نشان مي‌دهد و در مورد محصولاتي چون توت فرنگي و كشمش نيز به ترتيب حدود (۱۹ تا ۱۳۳) درصد و (۱۲ تا ۲۷) درصد گزارش شده است.

نتيجه

تركيبات موجود در كود جلبك دريايي مثل لامينارين و فاكويدان موجب افزايش فعاليت ميكروارگانيسم‌هاي مفيد خاك شده و در نتيجه جمعيت قارچ‌هاي بيماري‌زاي خاك را از طريق رقابت كاهش مي‌دهند. محلول‌پاشي منظم اين محصولات مي‌تواند منجر به افزايش توان گياه در مقابله با تنش‌هاي محيطي و فيزيولوژيكي مي‌شود و همچنين باعث ايجاد اختلال در روند فعاليت حشرات مي‌شود. از طرفي با تحريك توليد فيتوالكسين ها در گياهان موجب افزايش مقاومت آن‌ها در برابر انواع بيماري‌ها مي‌شود. كود جلبك دريايي با افزايش غلظت مواد معدني درون سلول‌هاي گياهي، باعث غليظ تر شدن شيره آوندهاي گياه اي شده و در نتيجه منجر به افزايش مقاومت گياهان به سرمازدگي مي‌شود.

براي خريد كود جلبك و ساير انواع كودها و ديگر محصولات كشاورزي به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:

۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:

https://www.instagram.com/zerafat_shop/

https://www.instagram.com/zerafat.shop

۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:

https://t.me/zerafat_shop

۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۹۳۳