فلفل گياهي است يك‌ساله كه درجه حرارت پايين باعث كم شدن دوره رشدش مي‌شود. در بعضي از مناطق كه آب‌وهوا مساعد باشد، ممكن است ساقه خشبي شود و بيش از يك سال عمر كند و به‌صورت گياه دوساله درآيد. وقتي‌كه ساقه اصلي آن ۱۰ تا ۱۲ برگ توليد ميوه مي‌كند. سپس شاخه‌هاي جانبي آن به وجود مي‌آيند كه در انتهاي آن‌ها گل‌ها ظاهر مي‌شوند. در بعضي از ارقام آن بوته عرضي رشد كرده، روي زمين پهن مي‌شود. برگ‌ها به‌صورت ساده، منفرد، بيضي شكل و متناوب روي ساقه قرار دارند. اگر بر اثر جابه‌جا شدن بوته انتهاي ريشه قطع نشود، ممكن است تا عمق ۵۰ تا ۶۰ سانتي‌متري در داخل خاك رشد كند. هر گل فلفل داراي گلبرگ پيوسته است كه به رنگ سفيد يا ارغواني ديده مي‌شود. گاهي رنگ پرچم‌ها به‌صورت آبي ديده مي‌شود و حشرات در گرده‌افشاني آن نقش مهمي ايفا مي‌‌كنند. ميوه آن به‌صورت سته است كه داراي تعداد زيادي بذر است و داخل آن از چند حفره يا قسمت تشكيل شده است كه ممكن است بين ۲ تا ۴ و گاهي تا ۵ قسمت متغير باشد. گاهي روي يك بوته تمام انواع ميوه با حفره‌هاي مختلف ديده مي‌شود.

شكل ميوه بسيار متغير است. آن‌ها به‌صورت كشيده، نوك‌تيز، گرد و كروي، مخروطي و يا استوانه‌اي مشاهده مي‌گردند. رنگ ميوه نارس سبز است ولي وقتي‌كه رسيد به رنگ‌هاي زرد، قرمز و يا قهوه‌اي ظاهر مي‌شود. فلفل از جمله سبزي‌هاي بسيار خوش‌طعم است كه تقريباً در همه غذاها و خوراك‌ها از آن استفاده مي‌كنيم. فلفل در انواع مختلف شيرين، تند، چيلي، سفيد، زرد، نارنجي، قرمز، سبز، بنفش و حتي قهوه‌اي موجود است. فلفل‌ها اندازه‌هاي بزرگ يا كوچك دارند. كشيده و قلمي يا چاق و گرد هستند. انواع دلمه‌اي و ساده دارند. به‌طوركلي، خانواده فلفل‌ها بسيار وسيع و گسترده است و همه آن‌ها طرفداران بي‌شماري در سراسر دنيا دارند؛ اما به‌طوركلي فلفل را به دو دسته فلفل تند يا فلفل شيرين تقسيم‌بندي مي‌كنند. بهترين نمونه فلفل شيرين، فلفل دلمه است. البته فلفل‌هاي ديگري نيز هستند كه شيرين هستند؛ اما فلفل دلمه‌اي هميشه و در هر شرايطي شيرين است. دليل تند بودن فلفل‌هاي چيلي نيز كپساي سين (نوعي الكالوئيد) است كه در آن‌ها وجود دارد. ميزان تندي فلفل‌ها نيز با هم فرق دارد. به‌طور مثال، فلفل‌هاي قرمز بسيار تندتر از فلفل سبز تند هستند.

فلفل دلمه سبز آشناترين رنگ در ميان فلفل‌هاي دلمه‌اي است. طعم بسيار شيرين و بافتي بسيار ترد از ويژگي‌هاي اين فلفل است. فلفل دلمه سبز گوشتي ضخيم دارد و معمولاً چهار لوب است. ارتفاع بوته‌هاي آن حدوداً ۵۰ تا ۶۰ سانتي‌متر و به‌راحتي قابل كاشت و نگه‌داري در گلدان است. فلفل دلمه‌اي سبز بوته‌هايي پربار و نسبت به بيماري مقاومت بالايي دارد. فلفل‌ها در ابتدا به رنگ سبز بوده و بعد از ماندن بر روي بوته به رنگ قرمز در مي‌آيند.

احتياجات آب‌وهوايي

فلفل مانند گوجه فرنگي و بادمجان يك سبزي فصل گرم است. فوق‌العاده به سرما حساس است. كليه احتياجات آب‌وهوايي، كودي، اعمال زراعي آن شبيه گوجه فرنگي و بادمجان است. ذكر اين نكته لازم است كه شايد فلفل خشكي را بهتر تحمل كند. مقادير نامناسب آب و حرارت دو عامل مهم در افتادن گل و ميوه آن است. حرارت زياد و رطوبت كم باعث ريزش گل و ميوه مي‌گردد. در طول دوره رشد، دما نبايد از ۳۵ درجه سانتي‌گراد بيشتر شود و يا از ۱۸ درجه سانتي‌گراد پايين‌تر رود. مناسب‌ترين دما براي رشد فلفل بين ۲۱ تا ۲۹ درجه سانتي‌گراد است. شايان‌ذكر است كه دما در شب در تشكيل ميوه تأثير بسزايي دارد. چنانچه دما در شب پايين‌تر از ۵/۱۶ درجه سانتي‌گراد و يا بالاتر از ۲۴ سانتي‌گراد برسد، ميوه تشكيل نمي‌شود.

خاك مناسب

خاك‌هاي لوم شني كه رطوبت را تا اندازه‌اي در خود نگه مي‌دارد، براي فلفل مناسب است. فلفل نسبت به كودهاي آلي و شيميايي عكس‌العمل مثبت نشان مي‌دهد. pH بين ۵/۶ تا ۵/۷ براي رشد آن مناسب است؛ ولي در pH كمتر از ۵/۶ تا ۵/۵ نيز مي‌تواند به‌خوبي رشد كند و محصول بدهد. فلفل pH كمي اسيدي را بهتر از گوجه فرنگي و بادمجان تحمل مي‌كند. البته خاك‌هاي كمي اسيدي را مي‌توان با آهك اصلاح نمود.

كاشت

فلفل را مي‌توان مانند گوجه فرنگي و بادمجان مستقيماً كاشت و يا خزانه‌گيري كرد. حدود ۵۰۰ تا ۹۰۰ گرم بذر فلفل براي تهيه نشا براي يك هكتار زمين كافي است. بوته‌ها ممكن است ۷ تا ۱۰ هفته در خزانه باقي بمانند. فلفل را در جوي و پشته نشا مي‌كنند. عرض پشته‌ها كه همان فاصله دو خط كشت است، حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتي‌متر و فاصله دو بوته روي خط كشت بين ۳۰ تا ۶۰ سانتي‌متر متغير است.

براي كاشت فلفل در گلدان نيز مي‌توانيد از تركيب خاك‌برگ و كود حيواني و خاك باغچه استفاده كنيد. البته اگر مي‌خواهيد گلدان را در منزل نگه‌داريد بهتر است براي دوري از آفات و بيماري‌هاي خاك باغچه و كود حيواني از خاك‌هاي آماده همانند كمپوست استفاده كنيد. داخل گلدان گودال‌هاي كوچك ايجاد كنيد. اكنون نشاء را از جاي خود به همراه خاك اطراف ريشه برداريد و در حفره‌اي كه در گلدان ايجاد كرده‌ايد بكاريد. بهتر است مقداري از ساقه نيز درون خاك برود. حال با دست خاك اطراف نشاء را فشار دهيد. گلدان را خوب آبياري كنيد و در محيطي پرنور و گرم (دماي ۲۱ تا ۳۰ درجه) قرار دهيد و منتظر رشد آن باشيد. اگر مي‌خواهيد گلدان را در منزل نگه‌داري كنيد حتماً بايد محيطي پرنور را برايش در نظر بگيريد، پشت پنجره جنوبي با حداقل ۸ ساعت نور در روز ايده آل است. اگر اين شرايط را نمي‌توانيد فراهم كنيد بايد از نورهاي كمكي (فلورسنت) استفاده كنيد. براي اين كار بايد چراغ فلورسنت را در فاصله ۸ تا ۱۰ سانتي‌متري گياه قرار دهيد. (معمولاً براي فلفل مي‌توانيد در روز حدود ۱۵ ساعت از اين نور بهره ببريد). آبياري بايد هر چند روز يك‌بار هنگامي‌كه سطح خاك خشك شد انجام شود. آبياري بيش‌ازحد باعث ريختن گل‌ها و آسيب ديدن گياه مي‌شود. گل‌هاي فلفل به‌طور طبيعي در محيط بيرون از خانه گرده‌افشاني مي‌شوند و به محصول تبديل مي‌شوند. ولي اگر گلدان‌ها را داخل منزل و پشت پنجره يا حتي داخل بالكن نگه‌داري نموده‌ايد بايد براي گرده‌افشاني دست‌به‌كار شويد. براي گرده‌افشاني از يك قلم‌مو يا يك عدد گوش پاك‌كن مي‌توانيد كمك بگيريد. گوش پاك‌كن را به‌آرامي به گرده بساك گل نر مالش دهيد و آن را به كلاله گل ماده منتقل كنيد. بعد از گرده‌افشاني گل‌ها به‌مرور تبديل به فلفل مي‌شوند. اجازه دهيد تا فلفل به حداكثر اندازه خود برسد و سپس با قيچي يا چاقو به‌آرامي آن را از بوته جدا كنيد. فلفل سبز شيرين در ابتدا سبز بوده و اگر خيلي روي بوته بماند اكثر اوقات طعم شيريني دارد ولي ممكن است بستگي به شرايط كاشت اعم از آبياري و خشكي و رطوبت هوا طعم آن به‌تندي برود.

اهميت غذايي و دارويي

خواص فلفل خيلي زياد است. فلفل داراي انواع ويتامين‌هاي A، B۱، B۲، نياسين و C است. بخصوص فلفل از نظر ويتامين‌هاي A از اهميت خاصي برخوردار است. همچنين فلفل داراي املاح كاني فراوان است. عناصري هم چون كلسيم، فسفر، آهن، سديم و به‌خصوص پتاسيم در فلفل به حدود وفور وجود دارد. همچنين فلفل داراي پروتئين، چربي، كربوهيدرات و تركيبات فيبري است. بيش از ۹۰ درصد وزن فلفل را آب تشكيل مي‌دهد. تندي فلفل مربوط به تركيبات فنوليك به نام كاپسا ايسين مي‌باشد كه مقدار آن در ارقام مختلف فلفل متفاوت است و قرمزي رنگ فلفل در هنگام رسيدن ميوه مربوط به تركيبات مختلف شيميايي به نام كاپ سانتين، كاپ سانوهين، كاپ سوربين، زي زانتين، كريپتوزانتين و لوتئين است كه براي خوش‌رنگ و خوش‌طعم كردن غذا به آن اضافه مي‌كنند. از فلفل به‌عنوان دارو استفاده مي‌شود و آن در درمان روماتيسم، سوءهاضمه، ناراحتي‌هاي اعصاب و لمباگو تجويز مي‌گردد. چگونگي برداشت فلفل به نوع فلفل و طرز مصرف آن بستگي دارد. ارقام فلفل شيرين را وقتي برداشت مي‌كنند كه ميوه‌هاي آن‌ها هنوز سبز هستند؛ ولي بايد به رشد كاملشان رسيده باشند. اين نوع فلفل را به‌عنوان سبزي مصرف مي‌‌نمايند. براي تهيه ادويه بايد ميوه كاملاً رسيده و قرمز باشد.

آفات و بيماري‌ها

از آفات فلفل مي‌توان از شته‌ها، تريپس، كرم شب‌پره زمستانه، كك‌هاي گياهي و انواع مختلف نماتدها همچون Root-knot-nematode نام برد. از بيماري‌هاي مهم فلفل آنتراكنوز، پژمردگي باكتريايي، لكه برگي، پوسيدگي ميوه، سفيدك حقيقي، بيماري بوته ميري فيتوفترايي فلفل و بيماري‌هاي ويروسي قابل ذكر است.

فلفل داراي ويتامين‌هاي A، B، B6، C، پروتئين، كاليم، كلسيم، منيزيم، چربي، روغن، فيبر، بتاكاروتن، هيدروكربن، شكر، بيوفلاونيدن، كپساسين و آنتي اكسيدان است كه باعث جلوگيري از سرطان دستگاه گوارشي و پائين آوردن كلسترول خون و افزايش جريان خون مي‌گردد. فلفل باعث ترشح آنتي باكتري‌ها و جلوگيري از عفونت روده‌ها مي‌گردد و در تسكين و آرامش اعصاب قبل از خواب نقش بسزايي دارد. همچنين به دستگاه گوارشي در هضم غذا كمك مي‌كند.

براي خريد بذر فلفل به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

شَبدَر جزء مهم‌ترين گياهان علوفه اي خانواده لگومينز در مناطق معتدل و مرطوب است كه از نظر علوفه‌اي و مرتعي داراي ارزش بسيار زيادي است و در تغذيه دام‌ها نقش بسزايي دارند. شبدرها گياهي سه برگچه‌اي‌اند و به همين خاطر اسم علمي آن‌ها از دو كلمه لاتين "Tria" به معني سه و "Folia" به معني سه برگچه‌اي گرفته شده است. تعداد گونه‌هاي شبدر در دنيا حدود ۳۰۰ گونه ذكر شده كه از اين تعداد ۲۵ گونه از نظر كشاورزي مهم است كه از اين تعداد فقط ۹ گونه آن‌ها از جمله شبدر زيرزميني به‌صورت تجارتي كشت مي‌شوند. بيشترين پراكنش شبدرها در منطقه مديترانه است، به‌طوري‌كه در منطقه آسيا ۱۶۰–۱۵۰ گونه، آمريكا ۶۵–۶۰ گونه و در آفريقا ۳۰–۲۵ گونه گزارش شده است. بر اساس تحقيقات بانك ژن گياهي و ذخاير توارثي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر تعداد گونه‌هاي تاكنون شناخته شده شبدر در ايران حدود ۵۴ گونه است.

خصوصيات كلي شبدرها

تمام شبدرها در آب‌وهواي خنك بهترين عملكرد را دارند. در بين شبدرها شبدر سفيد از همه مقاوم‌تر است. ميزان قند در شبدرها بيش از يونجه است و سطح برگ بيشتري نسبت به يونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوري كمتر از يونجه است و نياز آبي شبدرها نيز كمتر از يونجه است. البته بايد توجه داشت كه شبدرها به لحاظ كميت توليد در سطح پايين‌تري از يونجه قرار دارند و ميزان مواد غذايي قابل‌هضم يونجه از شبدرها بيشتر است. به‌صورت كلي تفاوت شبدرها با يونجه اين است كه برگ يونجه بيضي شكل ولي برگ شبدر گلابي شكل است. همچنين رنگ برگ‌ها در شبدر سبز و شفاف و در يونجه سبز تيره است.

خصوصيات بذر شبدرها

تحقيقات انجام‌گرفته نشان مي‌دهد مهم‌ترين عامل ايجاد بذرهاي با پوسته سخت در شبدرها خشكي و كمي رطوبت نسبي هوا در زمان رسيدگي است. خواب بذر شبدر را به‌وسيله سرما دادن مي‌توان شكست. بذر هيچ‌يك از شبدرها در زمان جوانه‌زني به نور نياز ندارند. به عبارت بهتر بذر هيچ‌يك از شبدرها فيتوبلاست نيستند. همان‌طور كه ملاحظه مي‌شود بزرگ‌ترين بذرها در بين گياهان علوفه‌اي تيره بقولات مربوط به اسپرس و ماشك‌ها است. بايد توجه داشت هرچه اندازه بذر بزرگ‌تر باشد معمولاً زودتر جوانه مي‌زنند و گياهچه بزرگ‌تري توليد مي‌كنند. البته پوسته سخت بذر را نيز بايد در نظر گرفت (مسلم است بذرهاي داراي پوسته سخت ديرتر جوانه مي‌زنند) موضوع ذكرشده در بالا به شرطي صحيح است كه پوسته سخت بذرها صفر در نظر گرفته شود. در واقع هم ميزان بذرهاي سخت در بعضي از شبدرها مانند شبدر برسيم و شبدر لاكي بسيار پايين است. بذر بعضي از شبدرها مانند شبدر پنجه كلاغي (Lotus cornicaltus) بسيار به‌كندي جوانه مي‌زند و گياهچه بسيار ضعيفي توليد مي‌كند، به‌طوري‌كه ايجاد يك مزرعه كامل از اين شبدر ممكن است تا دو سال به طول انجامد.

طرز كاشت بذر شبدر

شبدر از طريق بذر تكثير مي‌شود براي كاشت شبدر قبل از كشت زمين موردنظر را پس از شخم زدن و اضافه نمود كود صاف و براي كشت بذر شبدر آماده كنيد. توجه داشته باشيد كه سطح زير كشت بايد كاملاً نرم و مسطح باشد. به دليل ريز بودن بذر شبدر بهتر است آن را با خاك نرم مخلوط كنيد و بر سطح موردنظر بپاشيد. همچنين مي‌توان از دستگاه بذرافشان نيز براي كشت بذر استفاده كنيد. پس از كاشت بذر آن را آبياري كنيد. پس از مدتي بذر جوانه مي‌زند.

زمان كاشت بذر: كشت بذر شبدر در مناطق سردسير و نيمه سردسير از نيمه شهريور ماه تا نيمه مهرماه است. كشت بهاره اين گياه نيز در برخي از مناطق متداول است.

ارتفاع: ارتفاع اين گياه با توجه به گونه‌هاي مختلفي كه دارد متفاوت و بين ۳۰ تا ۱۰۰ سانتي‌متر است.

فاصله كاشت گياه: در روش كشت مكانيزه براي توليد علوفه فاصله شبدر بين ۲۰ تا ۳۰ سانتي‌متر است. براي تهيه بذر بين ۵۰ تا ۶۰ سانتي‌متر است.

عمق كاشت بذر: پس از كاشت بذر در صورت نياز لايه نازكي خاك بريزيد

خاك مناسب رشد: بهترين خاك براي رشد شبدر خاك‌هاي قليايي و مرطوب مي‌باشند.

دماي مناسب رشد: دماي مناسب براي رشد شبدر بين ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتي‌گراد است.

مقدار آبدهي: به آبياري متوسط و منظمي نياز دارد بين دو آبياري بايد سطح موردنظر خشك باشد.

نور: از جمله گياهان آفتاب دوست است كه براي رشد به نور زياد و همچنين هواي خنك نيازمند است.

خصوصيات تغذيه‌اي شبدرها

شبدر محصول علوفه‌اي مهمي است. به همين دليل است كه به‌طور گسترده‌اي در كشت علوفه‌اي و مراتع استفاده مي‌شود. شبدرها به‌عنوان علوفه سبز، علوفه خوراكي و چمن پوششي استفاده مي‌شوند. ۱۰۰ كيلوگرم از شاخ و برگ شبدر علوفه شامل ۸/۱۹ واحد و ۷/۲ كيلوگرم پروتئين قابل‌هضم است. شبدر اسيدهاي آمينه ضروري بيشتري تر (سيستئين، تريپتوفان و لوسين) نسبت به دانه ذرت و دانه جو و گندم هستند. در شبدرها فسفر به‌ندرت از ۴۴/۱ گرم در هر كيلو ماده خشك پايين‌تر است و از اين نظر نسبت به يونجه برتر هستند و دام‌هايي كه از شبدر تغذيه مي‌كنند، كمتر دچار كمبود فسفر مي‌شوند. گونه شبدرهاي حقيقي با Genus Trifolium همگي علفي و داراي برگ‌هاي سه‌تايي هستند. گل‌ها كوچك بسياري دارند كه روي يك دمگل كوتاه پرگل واقع شده است. گلبرگ پهن خارجي تنها اندكي بزرگ‌تر از ساير گلبرگ‌هاست. شبدرهاي حقيقي مي‌توانند يك‌ساله، دوساله يا چندساله باشند.

مواد ضد تغذيه‌اي در شبدرها: شبدرها داراي موادي هستند كه از ارزش غذايي آن‌ها مي‌كاهد. مثلاً شبدر قرمز داراي ماده‌اي به نام فورموننتين است كه نوعي شبه استروژن گياهي است و مي‌تواند سبب سقط‌جنين در گوسفندان شود همين‌طور شبدر سفيد داراي هيدرو سيانيدريد (HCN) كه براي دام‌ها مي‌تواند بسيار مضر باشد و مصرف زياد آن فعاليت غده تيروئيد را افزايش مي‌دهد، شبدر پنجه كلاغي نيز داراي مقداري هيدروسيانيدريد است اما مقدار آن به حدي نيست كه براي دام‌ها اسميت بسيار بالا ايجاد كند. شبدر شيرين داراي يك ماده ضد تغذيه به نام كومارين است براي دام‌ها مضر است و سبب انعقاد خون در دام‌ها مي‌شود و بسيار خطرناك است. همين‌طور مصرف زياد شبدر ايراني مي‌تواند سبب افزايش برخي از اختلالات مربوط به دام مانند: enterotoxaemia (كليه كاغذي)، photosensitisation ادرار سنگ (سنگ شبدر) در گوسفندان شود.

نفخ در اثر مصرف شبدرها: مصرف علوفه تازه شبدرها مانند بسياري از بقولات ديگر به دليل پروتئين زيادي كه دارند در دام‌ها توليد نفخ مي‌كند در اثر مصرف شبدر سفيد، شبدر قرمز، شبدر شيرين و شبدر ايراني در دام‌ها نفخ ايجاد مي‌شود اما مصرف شبدر پنجه كلاغي و شبدر برسيم (مصري) در دام‌ها هيچ‌گونه نفخي ايجاد نمي‌كند، دليل اين موضوع وجود تانن‌ها قابل اتصال به پروتئين‌ها در اين دو شبدر است كه با رسوب پروتئين در شكمبه كمك مي‌كند و مانع ايجاد نفخ مي‌شود. در بين شبدرها خطرناك‌ترين آن‌ها به لحاظ نفخ زايي شبدر سفيد لادينو است.

خواص شبدر

از جمله خواص شبدر به اين مورد اشاره نمود كه مواد (به‌اصطلاح ضد تغذيه) موجود در شبدر مي‌توانند براي انسان خواص دارويي داشته باشند و مفيد باشند مثلاً كومارين موجود در شبدر شيرين و گياه Ferula badrakema مي‌تواند سبب توقف رشد سلول‌هاي سرطاني مثانه شود. همين‌طور فورمونتين موجود در شبدر قرمز از ارزش دارويي خاصي برخوردار است، آزمايش انجام‌گرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده است كه فورموننتين مي‌تواند از رشد سلول‌هاي سرطان سينه در زنان جلوگيري كند، اما مصرف آن سبب مشكلات جنسي در مردان مي‌شود. عرق شبدر چاق‌كننده است. مولد خون و نيرودهنده‌ي قواي جنسي مي‌باشد. نرمي استخوان اطفال را درمان كرده و تصفيه كننده‌ي خون است. عسل شبدر همچنين مي تواند به تنظيم فشار خون كمك كند. مصرف روزانه حداقل يك يا دو قاشق چاي خوري از اين عسل در اوايل روز به حفظ فشار خون كمك مي كند.

براي خريد بذر شبدر و ساير علوفه به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

ريحان سبز با نام انگليسي Green Basil و از خانواده labiateae يا نعناعيان، گياهي يك‌ساله است كه در گروه سبزي‌هاي برگي طبقه‌بندي مي‌شود اين گياه ازنظر تيپ رشدي بهاره بوده و به دليل عطروطعم فوق‌العاده و خواص درماني خود همراه و يا به‌تنهايي زينت‌بخش سفره‌خانه‌هايمان است. ريحان گياهي است علفي يك‌ساله و معطر كه ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتيمتر مي‌رسد. برگ‌هاي آن به‌صورت متقابل بيضوي و نوك‌تيز با كناره‌هاي دندانه‌دار است. گل‌هاي آن معطر و كوچك به رنگ‌هاي سفيد، قرمز و گاهي بنفش مشاهده مي‌شود. تخم آن سياه و ريز است. برگ ريحان و سرشاخه‌هاي جوان آن به مصرف تغذيه مي‌رسد ريحان در ايران و افغانستان به‌طور خودرو مي‌رويد در اكثر نقاط دنيا كاشته مي‌شود.

اصل گياه ريحان بومي ايران و افغانستان و سند است و در حدود پانصد سال پيش از هند به اروپا برده شده است و بالغ بر ۶۰ نوع ريحان در دنيا وجود دارد انواع مختلفي شامل سبز و بنفش و كرماني و فري و ريحان كوچك و بزرگ معروف‌ترين آن‌هاست. مزه بيشتر آن‌ها شيرين و تند است و در برخي نيز مانند ريحان ليمويي و دارچيني مزه آن‌ها ليمو و دارچين است. اين گياه مانند ساير گياهان هم‌خانواده خود داراي ماده مؤثره اسانس بوده كه در كرك‌هاي ترشحي يا حجره‌هاي مخصوص در برگ و ساقه و گل‌ها ساخته و ذخيره مي‌شوند و در اندام‌هاي مختلف آن‌ها نيز موسيلاژ و تانن و مواد تلخ نيز وجود دارد. در اكثر نقاط كشور عزيزمان ايران اين گياه به‌عنوان يك سبزي خوراكي كشت و كار شده و از برگ‌هاي آن استفاده مي‌شود در صورت تهيه اسانس بايستي از اندام‌هاي هوايي گياه استفاده گردد. در ايران دو نوع سبز و بنفش آن كشت مي‌شود و بنفش آن از مزه تند و تيزتري برخوردار است آناليز اسانس اين دو نوع نشان مي‌دهد كه ميزان تركيبات آن‌ها باهم تفاوت دارد.

متأسفانه اين روزها برخي اخبار مبني بر آبياري سبزي‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش مي‌رسد. بنابراين بهتر است امسال براي كاشت سبزي مصرفي خودمان دست به كار شده و ديگران را نيز به كاشت سبزي در منزل و آپارتمان تشويق كنيم. مشاهده رشد هر روزه سبزي‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن يكي از راه‌هاي يافتن آرامش در اين ايام است. اگر مي‌خواهيد سبزي‌هايتان را پشت پنجره و تو گلدان‌هاي زيبا پرورش بدهيد بهتر است از خاك آماده و تميز استفاده كنيد تا فضاي آپارتمان از حشره و موجودات ديگر پر نشود. بهترين خاك براي كاشت سبزي كمپوست آماده است. اگر فقط مي‌خواهيد چند نمونه سبزي بكاريد بدون شك ريحان سبز يا بنفش، تربچه، جعفري و شاهي اولين انتخاب‌ها هستند. براي اينكه سبزي‌هاي شما هميشه سبز و شاداب و از بيماري و آفات به دور باشند مي‌توانيد از كود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده كنيد.

بذر معمولي سبزي معمولاً به‌صورت كيلويي عرضه مي‌شود و ناخالصي دارد و بخشي از آن را تخم علف تشكيل مي‌دهد و نسبت به بيماري‌ها مقاومت پاييني دارد و انتخاب مناسبي براي كاشت در آپارتمان و ابعاد كوچك مثل گلدان نيست. برخلاف تصور خيلي از ما بذر اصلاح‌شده به معناي دست‌كاري ژنتيكي و تراريخته نيست. بلكه به معناي دقت در بذرگيري و انتخاب محصول مناسب براي بذرگيري است و گرده افشاني و تلقيح به‌صورت علمي و بر اساس استاندارهايي انجام مي‌گيرد. درنتيجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بيماري و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتري دارد. همچنين از نظر رنگ و شادابي برتر از بذرهاي معمولي‌اند. درنتيجه انتخاب مناسب‌تري براي كاشت بوده و تجربه بسيار خوبي از كاشت را به همراه دارد.

روش كاشت در گلدان

بذر، خاك استاندارد (كمپوست پيشنهاد مي‌شود)، گلدان مناسب، دستكش، آبپاش كوچك، بيلچه و الك تنها ابزارهاي كاشت سبزي در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را براي مدت ۱۰ ساعت و حداكثر ۳ روز خيس مي‌كنيم. خاك را الك كرده تا نرم و يكدست شود. گلدان موردنظر را از خاك مرغوب (كمپوست آماده) پر مي‌كنيم (بيش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابي بايد زهكشي خوبي داشته باشد (در انتهاي آن سوراخ مناسبي براي خروج آب اضافي باشد). سپس اقدام به آبياري گلدان مي‌كنيم تا آب كاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبياري گلدان بذرها را بر روي خاك مي‌ريزيم و حداكثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روي آن خاك مي‌ريزيم. ريختن خاك زياد روي بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمي‌توانند رشد كنند. سپس با افشانه آب را بر روي سطح خاك اسپري كنيد به صورتي كه مطمئن شويد آب به بذرها رسيده و اين كار را هر روز يا روزي دو بار انجام دهيد. قبل از سبز شدن بذر سبزي نبايد اجازه دهيد سطح خاك خيلي خشك شود در اين صورت از جوانه زدن خبري نيست. آبياري زياد نيز باعث مي‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زني صورت نگيرد. هنگامي‌كه سطح خاك خشك شد اقدام به آبياري مجدد كنيد. البته مي‌توانيد بدون خيس كردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روي سطح خاك بريزيد و با چنگال سطح خاك را زيرورو كنيد تا بذرها به زير خاك بروند. كوددهي را از هفته دوم بعد از جوانه‌زني شروع كنيد.

روش كاشت ريحان در باغچه و زمين

براي اين كار بهتر است ابتدا مقداري خاك‌برگ يا كمپوست يا كود حيواني بر روي باغچه ريخته و با بيلچه خاك را زيرورو مي‌كنيم و سپس خاك را نرم و تخت و يكدست مي‌كنيم. بذرها را به‌صورت دست پاش و يكنواخت در محل موردنظر ريخته و سپس با شن كش يا چنگال خاك را با آرامي زيرورو مي‌كنيم تا بذرها به زير خاك بروند. سپس به‌آرامي اقدام به آبياري مي‌كنيم به‌صورتي كه آب بذرها را جابجا نكند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز يا روزي دو بار باغچه را آبياري كنيم.

برداشت از باغچه يا گلدان

براي برداشت سبزي به‌خصوص در اولين برداشت‌ها بهتر است از قيچي استفاده كنيم زيرا بذر ريحان ها زياد در عمق قرار نداشته و ريشه قوي نداشته درنتيجه ممكن است از خاك دربيايند. براي برداشت سبزي‌ها را نبايد از ريشه دربياوريم بلكه تنها نوك آن را جدا كنيم و مصرف كنيم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزي، مجدد مي‌توانيم آن را برداشت كنيم و سبزي‌ها دوباره سبز مي‌شوند.

خواص ريحان

ريحان فوايد زيادي براي بدن دارد كه ما در اينجا خواص سبزي ريحان تازه و خشك، چاي و گل ريحان براي سلامتي، بارداري، لاغري، معده، ديابت و پوست و مو را شرح مي‌دهيم:

خواص ريحان براي پوست و مو

توجه: پيش از مصرف هرگونه ماسك بر روي صورت و نواحي حساس بدن، با ماليدن مقداري كمي از آن بر روي پوست دست خود به مدت حداقل ۲۰ دقيقه، از نداشتن حساسيت نسبت به آن اطمينان حاصل نماييد.

۱٫ آكنه و جوش صورت

برگ‌هاي ريحان داراي خواص ضد باكتري و ضدالتهابي قوي هستند و با از بين بردن باكتري‌هاي پوست صورت به درمان آكنه و جوش صورت كمك مي‌كنند.

۲٫ جوش‌هاي سرسياه

ريحان تازه به پيشگيري و درمان جوش‌هاي سرسياه و لكه‌هاي پوستي كمك مي‌كند. ماسك صورت برگ ريحان براي جوش: برگ‌هاي تازه و مرطوب ريحان را له كرده و بر روي صورت بگذاريد پس از ۱۵ دقيقه برگ‌ها را برداشته و صورت را با آب سرد خوب بشوييد.

۳٫ جوان‌سازي پوست صورت

مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان و همچنين خواص ضدالتهابي ريحان با پاك‌سازي پوست صورت و بهبود خاصيت كشساني پوست به درمان چين‌وچروك پوست و جوان‌سازي پوست صورت كمك مي‌كند.

۴٫ روشن‌كننده و درخشان كننده پوست

ريحان به پاك‌سازي پوست صورت از سلول‌هاي مرده كمك كرده و به روشن كردن و درخشان كردن پوست كمك مي‌كند. ماسك صورت ريحان: ۱ قاشق چاي‌خوري پودر ريحان خشك‌شده را با ۱ قاشق چاي‌خوري زردچوبه و آب يك ليموترش تازه تركيب كنيد و بر روي صورت بماليد. بگذاريد ۱۵ دقيقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشوييد.

۵٫ پيشگيري از ريزش مو

ريشه سبزي ريحان به بهبود گردش خون در پوست سر كمك كرده و با تقويت فوليكول‌هاي مو به درمان ريزش موي سر كمك مي‌كند.

۶٫ درمان شوره سر

روغن ريحان با آب‌رساني به موها و پوست سر، خشكي پوست و خارش را كاهش داده و شوره سر را درمان مي‌كند. ماسك ريحان براي مو: ۲ قطره روغن ريحان را با نصف فنجان روغن نارگيل تركيب كنيد و بر روي پوست سر بماليد و خوب ماساژ دهيد، بگذاريد ۱ ساعت بماند و سپس با آب گرم و شامپو بشوييد.

۷٫ درمان موهاي سفيد و خاكستري

ريحان يكي از بهترين مواد طبيعي براي پيشگيري و درمان سفيد شدن موها محسوب مي‌شود. ماسك ريحان براي رفع سفيدي مو: پودر آمله يا انگور فرنگي هندي و برگ‌هاي ريحان را به مدت يك شب در آب خيس كنيد. سپس مقداري روغن نارگيل به آن اضافه كنيد و موهاي خود را با اين مخلوط بشوييد تا سفيدي موها رفع شود.

فوايد دارويي و درماني ريحان براي بدن

۸٫ درمان ناباروري مردان

ناباروري در مردان مي‌تواند به دليل كمبود اسپرم يا اختلالات نعوظ ايجاد شود، نشان داده كه مصرف ريحان مي‌توانند به درمان اختلالات نعوظ و درنتيجه درمان ناباروري در مردان كمك كند.

۹٫ لاغري و كاهش وزن

استفاده منظم از ريحان سبز و بنفش به دليل فيبر موجود در آن باعث پاك‌سازي روده‌ها شده و به بهبود متابوليسم چربي در بدن كمك مي‌كند، درنتيجه باعث لاغري و كاهش وزن مي‌شود.

۱۰٫ معده و دستگاه گورش

در طب سنتي از ريحان براي درمان بي‌اشتهايي، گرفتگي و ريفلاكس معده و حتي كشتن انگل‌هاي دستگاه گوارش استفاده مي‌شود. همچنين ريحان مي‌تواند به بهبود هضم غذا، درمان معده درد و سلامت دستگاه گوارش كمك كند.

۱۱٫ فشارخون و قلب

سبزي ريحان حاوي مقادير بالايي آنتي‌اكسيدان بوده كه مي‌تواند باعث بهبود عملكرد رگ‌هاي خوني شده و فشارخون بالا را كاهش دهد. خواص ضدالتهابي ريحان هم براي پيشگيري و درمان بيماري قلبي و عروقي، حمله قلبي و سكته قلبي مفيد است.

۱۲٫ ديابت و قند خون

تحقيقات در هند نشان داده كه ريحان يكي از بهترين گياهان دارويي براي كاهش گلوكز موجود در خون بوده كه مي‌تواند به كاهش قند خون بالا در افراد مبتلا به ديابت كمك كند. علاوه بر اين ريحان به كاهش سطح‌تري گليسيريد و كلسترول بالاي خون كه در افراد مبتلا به ديابت ديده مي‌شود، كمك مي‌كند.

۱۳٫ سرطان

مطالعات باليني نشان داده كه مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان از جمله فنول ها و آنتوسيانين ها به‌طور طبيعي با افزايش تعداد گلبول‌هاي سفيد خون از ابتلا به انواع سرطان‌هاي پوست، كبد، دهان و ريه و گسترش تومورهاي سرطاني پيشگيري مي‌كند.

۱۴٫ روماتيسم و آرتروز

ريحان حاوي مقادير بالاي اگنول، سيترونلول و لينالول است كه به كاهش التهاب در بدن كمك كرده و براي پيشگيري و درمان روماتيسم و آرتروز مفيد است. همچنين گفته‌شده كه بتاكاريوفيلن هاي موجود در ريحان براي كاهش درد آرتروز مفيد هستند.

۱۵٫ استرس، اضطراب و افسردگي

مطالعات نشان داده كه يكي از بهترين داروهاي ضدافسردگي طبيعي بوده و با افزايش ميزان هورمون‌هايي مانند سروتونين به كاهش استرس و اضطراب و درمان افسردگي كمك مي‌كند. مقادير بالاي مس موجود در ريحان باعث افزايش سطح انرژي شده و براي درمان خستگي و بي‌حالي مفيد است.

۱۶٫ كبد چرب

مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد كبد و تنظيم سطح آنزيم‌هاي كبد شده و به درمان كبد چرب كمك مي‌كند.

۱۷٫ سنگ كليه

ريحان به‌عنوان يك مدر عمل مي‌كند و با پاك‌سازي و سم‌زدايي از كليه به درمان سنگ كليه كمك مي‌كند.

۱۸٫ آلزايمر و پاركينسون

مطالعات صورت گرفته نشان مي‌دهد كه مقادير بالاي منگنز و مس موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد مغز شده و براي پيشگيري و درمان زوال عقل و بيماري‌هاي آلزايمر و پاركينسون مفيد است. همچنين ريحان با افزايش ميزان گليكوزيل سراميد ها كه به‌عنوان سپر محافظ مغز در برابر راديكال هاي آزاد عمل مي‌كنند، از ابتلا به فراموشي در سنين بالا پيشگيري مي‌كند.

۱۹٫ پوكي استخوان

مقادير بالاي ويتامين K موجود در ريحان با بهبود جذب كلسيم باعث تقويت استخوان‌ها شده و خطر ابتلا به پوكي استخوان به‌ويژه در زنان را كاهش مي‌دهد.

۲۰٫ سندروم پيش از قاعدگي

منگنر موجود در ريحان با تنظيم تعادل هورمون‌ها در بدن به درمان سندروم پيش از قاعدگي كه با علائمي مانند درد كمر و دل‌درد، افسردگي، خستگي و حساسيت پستان‌ها مشخص مي‌شود، كمك مي‌كند.

۲۱٫ چشم

مقادير بالاي بتا كاروتن موجود در برگ ريحان باعث تقويت بينايي شده و به درمان بيماري‌هاي چشمي از جمله خشكي چشم كمك مي‌كند.

۲۲٫ درمان صرع

يكي از علل اصلي ابتلا به بيماري صرع مقادير پايين منگنز در بدن است، ريحان غني از منگنز بوده و مي‌تواند براي پيشگيري و درمان صرع مفيد باشد.

۲۳٫ كم‌كاري و پركاري تيروئيد

منگنز موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد غده و تنظيم هورمون‌هاي تيروئيد شده و از ابتلا به بيماري‌هاي كم‌كاري و پركاري تيروئيد پيشگيري مي‌كند.

۲۴٫ درمان گلودرد و سرفه

ريحان به دليل خواص ضد باكتري و ضدويروسي كه دارد به درمان گلودرد، سرفه و همچنين برونشيت و آسم كمك مي‌كند. درمان خانگي گلودرد و سرفه: شما مي‌توانيد ۸ برگ ريحان تازه و ۵ گل ميخك را به يك فنجان آب جوش اضافه كنيد و بگذاريد ۱۰ دقيقه بماند تا عصاره آن در بيايد، از اين دم‌نوش براي درمان سرفه و گلودرد استفاده كنيد.

۲۵٫ خواص گل ريحان

گل ريحان كه از نظر طعم و بو كاملاً شبيه برگ ريحان است به رنگ سفيد يا صورتي است در انتهاي ساقه گياه ريحان ظاهر مي‌شود و پس از مدتي دانه ريحان، تخم ريحان يا تخم شربتي را ايجاد مي‌كند.

گل ريحان مانند برگ‌هاي ريحان داراي تركيبات شيميايي مفيدي بوده و به درمان سرطان، معده درد، استرس و افسردگي، درمان آرتروز و سلامت قلب كمك مي‌كند.

فوايد چاي و دم‌نوش ريحان

چاي و دم‌نوش ريحان مي‌تواند به كاهش قند خون در افراد مبتلا به ديابت كمك كند، باعث تقويت سيستم ايمني بدن و پيشگيري از سرماخوردگي شود، فشارخون بالا و سردرد را كاهش دهد و چون خواص ضد باكتريايي دارد به سلامت دهان و دندان كمك كند.

طرز تهيه چاي و دم‌نوش ريحان

يك قاشق چاي‌خوري برگ و گل خشك‌شده ريحان را در يك فنجان آب جوش بريزيد و بگذاريد به مدت ۳ تا ۵ دقيقه دم بكشد، دم‌نوش ريحان شما آماده است مي‌توانيد با عسل شيرين كنيد و بنوشيد.

فراموش نكنيد زنان در دوران بارداري نبايد به‌هيچ‌وجه از چاي و دم‌نوش ريحان استفاده كنند چون مي‌تواند سطوح هورموني را در بدن تغيير دهد.

روغن ريحان براي چيست و چه خواصي دارد؟

روغن ريحان منبع خوبي از ويتامين A، منيزيم، پتاسيم، آهن و كلسيم بوده و براي درمان تهوع، آرتروز، سو هاضمه، يبوست، درمان استرس و افسردگي، تقويت بينايي، مشكلات تنفسي از جمله آسم و ديابت مفيد است.

طرز تهيه روغن ريحان

برگ‌هاي تازه ريحان سبز را به مدت ۱۰ ثانيه در آب جوش بريزيد و برداريد آب بكشيد و با آب سرد خوب بشوييد و خشك كنيد. برگ‌ها را به همراه يك فنجان روغن زيتون در مخلوط‌كن بريزيد و خوب هم بزنيد تا يكدست شود، روغن ريحان آماده است در ظرفي بريزيد و به مدت ۳ روز در يخچال نگهداري كنيد.

عوارض و مضرات ريحان سبز و بنفش

جنين، زنان باردار و زنان شيرده

گفته‌شده كه زياده‌روي در مصرف سبزي ريحان به دليل روغن‌هاي فرار موجود در آن باعث تحريك رحم در دوران بارداري شده و براي جنين و زنان باردار و همچنين زنان در دوران شيردهي مضر است.

ريحان تازه هيچ‌گونه عوارض جانبي ندارد اما اسانس ريحان بيشتر براي استفاده موضعي بوده و مي‌تواند در برخي افراد باعث ايجاد واكنش‌هاي آلرژيك و حساسيت شود.

ريحان ممكن است با داروهايي كه براي فشارخون بالا و ديابت استفاده مي‌شوند، تداخل دارويي ايجاد كند.

اگر اختلال خونريزي داريد، ريحان ممكن است لخته شدن خون را كاهش دهد.

طبع ريحان

طبيعت ريحان كمي گرم و خشك است. ريحان غني از آنتي‌اكسيدان، ويتامين A، ويتامين K، ويتامين C، تيامين، نياسين، فولات، منيزيم، منگنز، آهن، فسفر، پتاسيم و كلسيم است. از سبزي ريحان تازه و خشك براي تهيه ريحان پلو، كوفته ريحان، سس پستو و سس ريحان براي پاستا و ماكاروني و سالاد، آبميوه و اسموتي ريحان و انواع سوپ و آش استفاده مي‌شود. در ايران ريحان تازه را به‌عنوان سبزي‌خوردن استفاده مي‌كنند.

درباره سبزي ريحان

بيش از ۳۵ نوع ريحان مختلف در طبيعت يافت مي‌شود. يكي از انواع ريحان، ريحان مقدس است كه در هند يك گياه مقدس شناخته مي‌شود و از روغن آن براي درمان سردرد، استرس و بهبود عملكرد جنسي استفاده مي‌شود. ريحان يكي از بهترين مواد طبيعي براي درمان جاي نيش حشرات و نيش پشه است. گياه ريحان بومي مناطق آسيا و آفريقا است كه از ۵۰۰۰ سال پيش به‌صورت وحشي در مناطقي از خاورميانه رشد كردند و سپس در قرن شانزدهم از هند به اروپا وارد شدند.

ارزش غذايي ريحان (۱۰۰ گرم)

كالري: ۲۲

چربي: ۰٫۶ گرم

كربوهيدرات: ۲٫۷ گرم

فيبر: ۱٫۶ گرم

پروتئين: ۳٫۲ گرم

قند: ۰٫۳ گرم

براي خريد بذر ريحان به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

خيار يا بادرنگ گياهي از خانواده كدو قليايي، تيره كدوييان است. خيار ساقه‌اي بالارونده دارد كه ميوه‌ها از آن آويزان مي‌شوند اين ساقه نيز به‌عنوان گياه خوراكي استفاده دارد. خيار در اصل بومي آسياي جنوبي است اما تقريباً در همه قاره‌ها رشد مي‌كند. ساقه‌هاي گياه خيار حالت رونده دارد و دور هر تكيه‌گاهي مي‌پيچد. همچنين خيار مي‌تواند به‌صورت هيدروپونيك بدون ريشه در زمين رشد كند و اگر تكيه‌گاه نداشته باشد در سطح زمين پيچ بخورد. خيار برگ‌هاي بزرگي دارد و مي‌تواند روي ديگر ميوه‌ها سايه بيندازد. خيار سبز معمولاً استوانه شكل است و مي‌تواند تا ۶۰ سانتيمتر در طول و ۱۰ سانتيمتر در قطر رشد كند. از ديدگاه گياه‌شناسي خيار يك سَته است به‌عبارت‌ديگر ميوه‌اي است كه بخش بيروني آن سخت است و در درون هيچ تقسيم‌بندي ندارد. اما مانند گوجه فرنگي و كدو در آماده‌سازي و خوراك با آن مانند تره‌بار برخورد مي‌شود.

مواد خوراكي

۱۰۰ گرم خيار با پوست خام، ۹۵ درصد آب دارد و مي‌تواند ۶۷ كيلوژول انرژي توليد كند. مواد مغذي ضروري براي بدن در خيار چندان فراوان نيست غير از ويتامين كا كه ۱۶ درصد نياز روزانه را تأمين مي‌كند. پژوهشگران معتقدند منشأ پيدايش گياه خيار، كشور هند است كه امروزه اين كشور يكي از بزرگ‌ترين ذخاير ژنتيكي گياه خيار را در اختيار دارد. بيش از سه هزار سال است كه در منطقه غرب آسيا كشت خيار رايج بوده و به احتمال فراوان اين سبزي توسط رومي‌ها به مردم كشورهاي اروپايي معرفي شده است. طبق تحقيقات و مطالعات انجام‌شده در سطح جهان مشخص‌شده كه منشأ خيار سبز در كشور هند در كوهپايه‌هاي هيماليا است و بيش از سه هزار سال در اين منطقه كشت و پرورش مي‌يابد. از هند به كشورهاي يونان و روم باستان منتقل شده است و رومي‌هاي باستان علاقه زيادي به اين سبزي داشته‌اند. سابقه كشت در فرانسه به قرن نهم ميلادي و در انگلستان به قرن چهاردهم ميلادي بازمي‌گردد كه توسط روميان به اين مناطق منتقل شده است. اسپانيايي‌ها هم را به مناطق حوزه قاره آفريقا انتقال داده‌اند. در كشور آمريكا نيز سابقه كشت به اواسط قرن شانزدهم ميلادي بازمي‌گردد. در كشور فرانسه توليد خيار به قرن نهم ميلادي بازگشته و در انگلستان تكثير آن در قرن ۱۴ پس از ميلاد متداول شده است. تكثير خيار در كشور آمريكا به اواخر قرن شانزدهم نسبت داده مي‌شود.

طريقه كاشت بذر خيار در گلدان يا باغچه

خيار نياز به خاك نسبتاً غني دارد. براي موفقيت بيشتر در كاشت ابتدا بذر خيارها را به مدت دو روز در آب خيس كنيد و بعد از گذشت اين مدت آن‌ها را در بين چند لايه دستمال كاغذي قرار دهيد تا جوانه بزند، در اين مدت دستمال خشك نشود. خيار تقريباً فضاي زيادي را اشغال مي‌كند ولي مي‌توان آن را در گلدان نيز نگه‌داري نمود (بهتر است گلداني با سايز بزرگ انتخاب نمود). براي كاشت خيار در گلدان مي‌توانيد از خاك‌هاي آماده همانند كمپوست استفاده كنيد. استفاده از خاك‌هاي باغ و باغچه ممكن است گياه را دچار بيماري كند و نتيجه مطلوبي نگيريد. بهتر است در هر گود سه تا پنج عدد بذر را با هم بكاريد (در عمق ۱ تا ۲ سانتي‌متري و با فاصله نيم سانتي‌متري از هم). در هنگام كاشت در باغچه فاصله هر گود با ديگري بايد حداكثر يك متر باشد. بر روي بذرها خاك نرم بريزيد و خوب آبياري كنيد، بهتر است از آب‌پاش استفاده شود و آب به‌آرامي بر روي خاك ريخته شود. محل كاشت بذر خيار بايد آفتاب‌گير باشد (حداقل آفتاب موردنياز براي خيار ۶ تا ۷ ساعت در روز است). اگر در گلدان كاشته‌ايد مي‌توانيد در پشت پنجره آفتاب‌گير نيز نگه‌داري كنيد ولي بايد حداقل نور موردنياز فراهم باشد. بعد از رشد گياه و دو برگه شدن آن‌ها دو عدد كه به‌ظاهر شاداب‌تر و سالم‌تر هستند نگه‌داشته و باقي را با قيچي به‌آرامي از پايين قطع كنيد. خيار گياهي رونده است اگر در گلدان كاشته‌ايد بايد بعد از اينكه ارتفاع آن به ۳۰ سانتي‌متر رسيد، در پاي آن چوبي به‌عنوان قيم قرار دهيد تا گياه از آن بالا برود. (مي‌توانيد از دو بوته مانده بوته‌اي كه ضعيف‌تر است را قطع كنيد). درصورتي‌كه گياه شما در ظاهر ضعيف است مي‌توانيد از كودهاي مكمل استفاده كنيد (كود دامي پوسيده). لازم نيست پاي گلدان هميشه خيس باشد، رطوبت زياد باعث ريختن گل‌ها شده و به محصول نمي‌رسيد، هنگامي‌كه خاك گلدان خشك شد اقدام به آبياري مجدد كنيد. هنگام شروع گلدهي خيار بهتر است پاي بوته خاك بريزيد و مقداري از ساقه پاييني را زير خاك ببريد اين عمل باعث قوي شدن بوته مي‌شود.

خيار از نظر مواد مغذي

بر طبق تحقيقات محققان سازمان سالم‌ترين غذاهاي جهان، خيار حاوي فيتونوترينت ۱۰ است كه خاصيت آنتي‌اكسيداني، ضدالتهابي و ضد سرطاني دارد. بهترين محتويات خيار از نظر داشتن مواد مغذي، پوست و دانه‌هاي آن است. ميوه خيار كالري، كربوهيدرات، سديم، چربي و كلسترول بسيار پاييني دارد. يك وعده خيار (تقريباً ۵۲ گرم) داراي ۱۶ كالري، ۴% پتاسيم، ۳% فيبر، ۴% ويتامين C، ويتامين K، ويتامين A و منيزيم موردنياز روزانه بدن شما را تأمين مي‌كند.

فوائد خيار

مهم ترين خواص خيار عبارتند از:

۱. رفع آب بدن و خشكي پوست

به علت اينكه ۹۵% بافت خيار از آب تشكيل شده است، يكي از ميوه‌هاي مناسب براي تأمين آب بدن در فصل تابستان است. هم‌چنين به علت وجود پتاسيم و منيزيم براي خشكي پوست مناسب است. خاصيت ضدالتهابي آن باعث دفع مواد سمي از بدن شده و حساسيت‌هاي پوستي و چين‌وچروك صورت را كاهش مي‌دهد. خيار داراي فيتونوترينت­هايي مثل ليگنان ۱۲ و كوكوربيتاسين ۱۳ است كه خاصيت ضدسرطاني و آنتي‌اكسيداني دارند. در ژورنال جهان علمي سال ۲۰۱۰، مقاله‌اي راجع به ساختن داروهايي براي سرطان با استفاده از اين مواد به چاپ رسيد. كوكوربيتانسين­ها هم‌چنين از رشد سلول‌هاي سرطاني در پانكراس جلوگيري كرده و سلول‌هاي سرطاني پانكراس را وادار به آپوپتوز (خودكشي سلول يا مرگ برنامه‌ريزي‌شده) مي‌كنند. ليگنان­ها در عمل مشاركتي با باكتري‌هاي دستگاه گوارشي، سرطان‌هاي مربوط به استروئيد را كاهش مي‌دهند؛ به‌طوري‌كه باكتري‌ها ليگنان­ها را به كمپلكسي بنام انتروديول ۱۴ يا انترو لاكتون ۱۵ تبديل مي‌كنند و اين مواد به رسپتورهاي استروژن متصل و ريسك ابتلاي سرطان‌هاي تخمدان، سينه، رحم و پروستات را كاهش مي‌دهند.

۲. خاصيت ضدسرطاني

خيار داراي فيتونوترينت­هايي مثل ليگنان ۱۲ و كوكوربيتاسين ۱۳ است كه خاصيت ضدسرطاني و آنتي‌اكسيداني دارند. كوكوربيتانسين ها هم‌چنين از رشد سلول‌هاي سرطاني در پانكراس جلوگيري كرده و سلول‌هاي سرطاني پانكراس را وادار به آپوپتوز (خودكشي سلول يا مرگ برنامه‌ريزي‌شده) مي‌كنند. ليگنان­ها در عمل مشاركتي با باكتري‌هاي دستگاه گوارشي، سرطان‌هاي مربوط به استروئيد را كاهش مي‌دهند؛ به‌طوري‌كه باكتري‌ها ليگنان­ها را به كمپلكسي بنام انتروديول ۱۴ يا انترو لاكتون ۱۵ تبديل مي‌كنند و اين مواد به رسپتورهاي استروژن متصل و ريسك ابتلاي سرطان‌هاي تخمدان، سينه، رحم و پروستات را كاهش مي‌دهند.

۳. زيبايي پوست

احتمالاً در مجلات زيبايي يا صفحات اجتماعي مشاهده كرده‌ايد كه زنان تكه‌هاي خيار را روي چشمان خود مي‌گذارند. بايد بگوييم كه اين كار علت علمي محكمي دارد. خيار با داشتن اثر خنك و مرطوب‌كننده و ضدالتهاب، تأثير زيادي در رفع التهاب، جوش، پف دور چشم، سياهي دور چشم و رفع آفتاب‌سوختگي دارد. ماسك خيار يكي از بهترين روش‌هاي درماني براي ايجاد لطافت و پاك‌سازي پوست است.

۴. سلامت استخوان

طبق تحقيقات دانشگاه ماري لند در دهه اخير، مشخص شد كه ويتامين K در سلامت استخوان تأثير دارد. هر وعده خيار يا همان ۵۲ گرم، ۱۹% از ويتامين K روزانه بدن را تأمين مي‌كند. ويتامين K در استخوان‌سازي به‌ويژه در بانوان نقش اساسي دارد. مصرف مكمل اين ويتامين توصيه نمي‌شود، زيرا سبزي‌ها و ميوه‌ها اگر به‌اندازه مصرف شوند، ميزان موردنياز ويتامين K را تأمين مي‌كنند.

۵. خاصيت آنتي‌اكسيداني

هر ميوه‌اي كه آنتي‌اكسيدان داشته باشد، شما را از خطر سرطان حفظ مي‌كند. خيار داراي انواعي از آنتي‌اكسيدان‌ها مثل ويتامين C، بتا كاروتن، منگنز و فلاونوئيد است. آنتي‌اكسيدان‌ها با از بين بردن راديكال‌هاي آزاد، سلامت بافت‌هاي شما را تضمين مي‌كنند.

۶. سلامت قلب

پتاسيم موجود در خيار در جلوگيري از بيماري‌هاي قلبي، سكته، فشارخون و چاقي نقش كمك‌كننده دارد. پتاسيم يك ماده حياتي براي قلب است و خيار ۴% دوز روزانه آن را تأمين مي‌كند. البته ميوه‌هايي مثل موز كه حاوي پتاسيم فراوان است بيشتر از خيار به چشم مي‌آيند، اما در بحث كم‌كالري بودن، خيار برنده ميدان مي‌شود. پتاسيم ارتباط مستقيمي با كاهش فشارخون و گشادكنندگي عروق دارد. لذا خيار با داشتن سديم خيلي كم و پتاسيم نسبتاً بالا براي سلامت قلب مفيد است.

۷. كمك به هضم غذا

خيار با داشتن آب فروان و فيبر يبوست را رفع مي‌كند. هم‌چنين خيارشورهاي خانگي حاوي باكتري‌هاي پروبيوتيك هستند كه هضم غذا را آسان كرده و گاز روده را از بين مي‌برند. خيارشورهاي صنعتي معمولاً اين باكتري‌ها را ندارند.

۸. كمك به كاهش وزن

خيار كالري بسيار كمي دارد به‌طوري‌كه بيشتر پزشكان تغذيه آن را به‌عنوان يك ماده كالري منفي به افرادي مي‌خواهند وزن كم كنند توصيه مي‌كنند. استفاده از اين مواد كالري منفي به‌عنوان ميان وعده هم باعث سيري كاذب شده و هم كالري مي‌سوزاند. البته نبايد در رژيم‌هاي غذايي بيش‌ازحد به مواد كالري منفي اكتفا كرد زيرا باعث از بين رفتن بافت عضلاني نيز مي‌شوند.

۹. سلامت مغز و تقويت حافظه

اخيراً محققان در مورد فلونوئيد فيستين ۱۶ مطالعات زيادي انجام دادند و دريافتند كه فيستين ها از سلول‌هاي عصبي محافظت مي‌كنند. لذا از بروز آلزايمر و تخريب نورون‌ها جلوگيري مي‌كنند و همان‌طور كه گفته شد خيار حاوي اين ماده است. آب خيار يك انبار واقعي از مواد مفيد و مواد معدني است كه نه تنها سموم بدن را از بين مي برد بلكه باعث كند شدن روند پيري و به طور اصولي بهبود وضعيت پوست ميشود.

براي خريد بذر خيار به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

سبزي جعفري به حالت خودرو و نيمه خودرو و در نواحي مختلف يافت مي‌شود. در اكثر نقاط كشور پرورش داده مي‌شود. گياهي دوساله به ارتفاع ۳/۰ تا يك متر و داراي ريشه راست دوكي‌شكل يا متورم (برحسب نژادهاي مختلف) و به رنگ مايل به زرد است. به حالت وحشي مي‌رويد و در بعضي نواحي پرورش داده مي‌شود. برگ‌هاي جعفري، شفاف به رنگ سبز تيره، داراي بريدگي‌هاي لوزي يا مثلث شكل با تقسيمات فرعي است. برگ‌هاي قسمت فوقاني ساقه آن، منقسم به قطعات باريك و نوار مانند با ظاهري متفاوت از برگ‌هاي تحتاني است گل‌هايي كوچك مايل به سبز و مجتمع به‌صورت چتر مركب دارد. در قاعده اشعه چترهاي اصلي و فرعي آن، زائده‌هاي باريك و غير منقسم ديده مي‌شود.

ميوه آن كوچك و به درازاي ۲ ميلي‌متر به قطر يك ميلي‌متر يا كمي بيشتر به رنگ سبز و داراي بو و طعم بسيار معطر است. ريشه جعفري معمولي نازك ولي محكم است كه در تغذيه از آن استفاده نمي‌شود. عمق ريشه زياد است (گاهي تا عمق ۱۶۰ سانتي‌متر) از آنجائي كه جعفري داراي ريشه‌هاي فرعي كمي است به همين دليل براي به سازي خاك مناسب نيست و بنابراين در تناوب زراعي جايي ندارد.

نيازها

جعفري در مقابل خشكي حساس ولي در مقابل سرما بسيار مقاوم است. كشت اين گياه در هر نوع آب و هوايي امكان‌پذير است ولي در آب‌وهواي خنك بهترين نتيجه را مي‌دهد. جعفري يك گياه سايه دوست است. زمين مورد كشت بايد نرم مرطوب و داراي مواد غذايي كافي باشد. زمين‌هاي نيمه سنگين با هوموس، لومي و شن لومي بهترين زمين‌هاي كشت اين گياه مي‌باشند. در خاك‌هاي عميق و قوي به علت وفور مواد غذايي خوب رشد مي‌كند. نظر به اينكه معمولاً از برگ اين گياه استفاده مي‌شود، بنابراين احتياج آن به كودهاي از ته بيشتر است،PH مناسب خاك براي اين گياه ۶ تا ۷ است.

آماده‌سازي خاك

زمين مورد كشت بايد نرم، مرطوب و داراي مواد غذايي كافي باشد. كود دامي نپوسيده براي رشد و نمو گياه مناسب نيست و باعث اختلال رشد در گياه مي‌شود. ميزان كودهاي شيميايي با توجه به نوع و مواد غذايي موجود در زمين حدود ۹۰ تا ۱۰۰ كيلوگرم ازت (در دو مرحله)، ۸۰ كيلوگرم p2o5 و ۱۶۰ تا ۱۳۰ كيلوگرم K2O در هكتار است. اگر بخواهند عمل برداشت را در چند مرحله اجرا كنند، بهتر است پس از هر بار برداشت مقداري كود ازت به زمين بدهند (۲۵ تا ۳۰ كيلوگرم در هكتار).

زمان كاشت

زمان كاشت بذر جعفري در سبزي‌كاري‌هاي بزرگ و در مناطق معتدل در بهار و گاهي نيز در پائيز است. جعفري را در رديف‌هايي به فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتي‌متر روي رديف مي‌كارند. فاصله بين رديف‌ها در كشت‌هاي مكانيزه ۲۵ سانتي‌متر است.

كاشت جعفري

بذر جعفري به‌كندي جوانه مي‌زند و جوانه زدن آن حدود ۲۰ تا ۲۵ روز طول مي‌كشد. البته اين مدت بر اساس شرايط محيطي ممكن است كمتر يا بيشتر شود. در خارج از ايران ابتدا خزانه مي‌گيرند و سپس بوته‌ها را نشا مي‌كنند. در ايران بذر را مستقيماً مي‌كارند و در بعضي مناطق چندساعتي (حدود ۲۴ ساعت) بذر را مي‌خيسانند. البته خيساندن بذر باعث سرعت بخشيدن به جوانه زدن بذر مي‌شود. عمق كاشت در مورد اين سبزي حدود ۶ تا ۸ ميلي‌متر است. كاشت جعفري بهروش‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد. اگر به روش خطي كاشته شود، بهتر است فاصله خطوط بين ۲۵ تا ۳۵ سانتي‌متر باشد و فاصله دو بوته روي خط كشت ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر در نظر گرفته شود. در بعضي مناطق جعفري را به‌صورت دست پاش در كرت‌هاي كوچك مي‌كارند و بالاخره در محل‌هايي كه خاك سنگين است و يا مسئله شوري خاك مطرح است، مانند خوزستان، توصيه مي‌شود اين گياه به‌صورت نشتي كاشت شود. ميزان مصرف بذر براي روش دست پاش بين ۱۵ تا ۲۰ كيلوگرم در هكتار و براي كشت‌هاي خطي و نشتي ۱۰ تا ۱۵ كيلوگرم در هكتار است.

كنترل علف‌هاي هرز در مزرعه جعفري خيلي اهميت دارد. چون بوته‌ها به علت كوچك بودن قدرت رقابت با علف‌هاي هرز را ندارند. استفاده از كولتيواتورهاي دستي براي كنترل علف‌هاي هرز و يا تركيبي از انواع كولتيواتور و علف‌كش‌ها توصيه مي‌گردد. زمان كشت جعفري در مناطق جنوبي كشور از اوايل پاييز شروع مي‌شود كه ممكن است تا اواسط پاييز ادامه پيدا كند. نظر به اينكه بذر جعفري دير جوانه مي‌زند در كاشت آن بايد عجله كرد تا برداشت آن با ساير سبزي جات هم‌زمان شود. در مناطق سردسيري كاشت آن بعد از رفع خطر يخبندان و از اوايل بهار شروع شده و تا اواخر بهار ادامه مي‌يابد. ممكن است بوته‌ها احتياج به تنك كردن داشته باشند كه در اين صورت اين كار در ۲ يا ۳ مرحله انجام مي‌شود و نهايتاً حدود ۱۵ سانتي‌متر فاصله بين دو بوته در نظر گرفته مي‌شود.

مبارزه با آفات

سم‌پاشي قبل از كشت با دورينول (Deurinol) هكتاري ۴ تا ۵/۶ ليتر با تنوران (Tenoran) هكتاري ۸ كيلوگرم و بعد از كشت با آفالون (Afalon) هكتاري ۵/۱ كيلوگرم با پوتابلان (Potablan) هكتاري ۸ كيلوگرم در ۴۰۰ تا ۶۰۰ ليتر آب و ۲ تا ۳ بار ديسك و چنگك زدن ماشيني ضروري است.

برداشت

ميوه‌هاي جعفري را از اول مرداد تا شهريورماه، ريشه‌ها در آبان ماه و برگ‌ها را از اواسط خرداد تا اواسط آبان محصول برداري مي‌نمايند. چين اول برگ جعفري را از اواسط تا اواخر خرداد با علف چين يا كمباين سبزي چين برداشت مي‌كنند برگ‌هاي جعفري را معمولاً برحسب نوع بذر كشت شده و دفعات بذرپاشي، شرايط آب و هوايي و آبياري تا مهرماه با فواصل حدود ۴ هفته‌اي، ۳ تا ۴ بار برداشت مي‌كنند.

ريشه جعفري را از اواخر مهر تا اوايل آبان ماه با چغندر كن يا كمپاين مخصوص چغندر و سيب‌زميني برداشت مي‌نمايند. ميوه‌هاي جعفري هم در شهريورماه آماده استفاده مي‌شوند. از هر هكتار زمين ۲/۱ تن ميوه (دانه) پاك شده و ۳۰ تن گياه تازه به دست مي‌آيد.

برگ‌هاي برداشت‌شده را در دستگاه‌هاي خشك‌كن در حرارتي معادل ۴۰ درجه سانتي‌گراد خشك كرده و در ماشين برگ چين يا در دستگاه‌هاي برش در اندازه‌هاي ۲ ميلي‌متر مي‌برند. ريشه‌هاي را كه با دست يا به‌وسيله شخم‌زن برداشت شده شستشو داده و آن‌ها را به‌وسيله ماشين‌هاي مخصوص به قطعات كوچك تقسيم مي‌كنند و در دستگاه‌هاي خشك‌كن در حرارت ۶۰ تا ۸۰ درجه سانتي‌گراد خشك و سپس پرداخت مي‌نمايند. ميوه‌ها را نيز در دستگاه‌هاي بذرپاكن در شرايط استاندارد پرداخت و بوجاري مي‌نمايند.

نكات تغذيه‌اي

جعفري يك منبع بسيار خوب ويتامين A، ويتامين C و ويتامين K است. به‌علاوه جعفري منبع غذايي خوبي از آهن و اسيدفوليك است.

منظور از منبع بسيار خوب، يعني ۲۰ درصد يا بيشتر نياز روزانه فرد به آن ماده مغذي را برآورده مي‌كند. منبع خوب، يعني ۱۰ تا ۲۰ درصد نياز را برآورده مي‌كند.

خواص جعفري

۱) تزئين كننده غذا

تنها يك شاخه كوچك جعفري مي‌تواند بشقاب غذاي شما را به طرز زيبايي تزئين نمايد.

۲) ارتقادهنده سلامتي

جعفري شامل دو جزء خيلي مهم در تركيب خود است كه موجب شده اين سبزي نقشي بي‌همتا در سلامت انسان داشته باشد: روغن‌هاي فرار و فلاوونوئيدها.

۱- روغن‌هاي فرار

اولين جزء مهم موجود در جعفري، روغن‌هاي فرار مي‌باشند. اين روغن‌ها به نام روغن‌هاي ضروري يا اسانس‌هاي گياهي نيز خوانده مي‌شوند. از تركيبات مهم اين گروه مي‌توان به ميريستيسين (myristicin)، ليمونن (limonene)، آلفا توژن (alpha-thujene) و اِاوجنول (eugenol) اشاره كرد. با تغليظ اين مواد عصاره‌اي حاصل مي‌شود كه داراي خواص درماني فوق العاده است. در مطالعات انساني مشخص شده است كه روغن‌هاي فرار موجود در جعفري مخصوصاً ميريستيسين، از شكل‌گيري و تشكيل تومورها (مخصوصاً تومورهاي ريه) جلوگيري مي‌كنند. در تحقيقات ديگري مشخص شده است كه فعاليت آنزيم گلوتاتيون S ترانسفراز را كه مسئول پيشگيري از تخريب سلولي است، تحريك مي‌كند. از ديگر فعاليت اين روغن‌ها اين است كه به خنثي كردن انواع مواد سرطان‌زا مانند بنزوپيرن هاي موجود در دود سيگار و دود ناشي از زغال چوب كمك مي‌كند.

۲- فلاوونوئيدها:

دومين جزء مهم آن، فلاوونوئيدها مي‌باشند. از تركيبات مهم اين گروه كه در جعفري يافت مي‌شود، مي‌توان آپيئين (apiin)، آپيجنين (apigenin)، كريسواِريول (crisoeriol) و لوتئولين (luteolin) را نام برد.

۳) جعفري؛ آنتي‌اكسيداني قوي

* فلاوونوئيدهاي موجود در جعفري مخصوصاً لوتئولين (luteolin) از تخريب سلولي ناشي از راديكال‌هاي آزاد اكسيژن جلوگيري مي‌كنند. ازاين‌رو در مطالعات انساني از عصاره غليظ جعفري به‌عنوان يك ماده غذايي كه ظرفيت آنتي‌اكسيدان بدن را بالا مي‌برد، استفاده مي‌شود.

* جعفري علاوه بر روغن‌هاي فرار و فلاوونوئيدها، منبع بسيار خوب ويتامين C و ويتامين A است كه براي پيشگيري از ابتلا به خيلي از بيماري‌ها حياتي هستند. ويتامين C داراي عملكردهاي متفاوتي در بدن است. اين ويتامين يك آنتي‌اكسيدان مهم است. در فقدان اين ويتامين، راديكال‌هاي آزاد موجب بروز بيماري‌هاي مختلفي مانند گرفتگي عروق، سرطان روده، ديابت و آسم مي‌شوند. بنابراين متوجه مي‌شويم چرا افرادي كه مقدار زيادي از غذاهاي حاوي ويتامين C را مصرف مي‌كنند، كمتر دچار اين بيماري‌ها مي‌شوند. ويتامين C داراي اثر ضدالتهابي نيز است. بنابراين براي بهبود بيماري‌هايي مثل التهاب مفاصل و استخوان‌ها مفيد است. جعفري حاوي غلظت بالايي از كاروتنوئيدهاي پيش ساز ويتامين A، مخصوصاً بتا كاروتن است. بتا كاروتن، يكي ديگر از آنتي‌اكسيدان‌هاي مهم است. رژيم‌هاي غني از بتا كاروتن نيز از پيشرفت بيماري‌هاي تصلب شرائين، ديابت، سرطان روده، آسم و التهاب مفاصل و استخوان‌ها جلوگيري مي‌كنند. بتا كاروتن در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود كه يك ماده خيلي مهم براي تقويت سيستم ايمني است و به آن ويتامين «ضد عفونت» نيز مي‌گويند.

۴) جعفري براي قلب سالم

جعفري يك منبع خوب اسيد فوليك، يكي از مهم‌ترين ويتامين‌هاي گروه B، است. اين ويتامين نقش‌هاي متعددي را در بدن به عهده دارد. يكي از حياتي‌ترين نقش‌هاي آن در ارتباط با سلامت قلب و عروق است. به‌اين‌ترتيب كه براي تبديل هموسيستئين به مولكول‌هاي بي‌خطر ضروري است. اگر مقدار هموسيستئين در بدن بالا رود، به سلامت رگ‌ها آسيب مي‌رساند. استفاده از مواد غذايي غني از اسيد فوليك مانند جعفري هم براي افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي و ديابت و هم براي افرادي كه مي‌خواهند از اين بيماري‌ها پيشگيري كنند، بسيار خوب است. در ضمن اسيد فوليك، ماده مغذي مهمي براي تقسيم به‌موقع و مناسب سلول‌هاست. ازاين‌رو براي پيشگيري از سرطان‌ها مخصوصاً سرطان روده و سرطان دهانه رحم در زنان بسيار مفيد است.

۵) حفاظت در برابر آرتريت روماتوئيد

عليرغم اينكه در يك مطالعه نشان داده شد كه دوز بالاي مكمل ويتامين C موجب بدتر شدن استئوآرتريت (يك نوع بيماري تحليل برنده مفاصل كه با افزايش سن اتفاق مي‌افتد) مي‌شود، در مطالعه‌اي ديگر در همين زمينه نشان داده شد كه غذاهاي غني از ويتامين C مانند جعفري و نه مكمل آن، موجب حفاظت افراد در برابر التهابات پلي آرتريت (نوعي از آرتريت كه در آن، دو يا بيش از دو مفصل درگير مي‌شوند) مي‌گردند.

۶) جعفري؛ از بين برنده بوي بد دهان

اگر بعد از خوردن بعضي مواد غذايي مانند سير يا پياز، متوجه بوي بد دهانتان شديد، جويدن مقداري جعفري تازه، به خوشبو شدن دهانتان كمك فوق‌العاده‌اي خواهد كرد. روش ديگري كه بدين منظور مي‌توانيد به كار بريد، جوشاندن آرام يك مشت برگ جعفري به همراه چند عدد ميخك در يك ليوان آب است.

۷) درمان كم‌خوني

ازآنجايي‌كه جعفري هم آهن و هم ويتامين C فراواني دارد، مي‌تواند به درمان كم‌خوني ناشي از فقر آهن كمك زيادي نمايد، زيرا ويتامين C، موجب افزايش جذب آهن نيز مي‌شود.

جعفري و اگزالات­ ها

جعفري داراي اگزالات است. زماني كه مقدار اگزالات­ ها در بدن بالا برود، مشكلاتي را براي بدن ايجاد مي‌كنند. به همين دليل ممكن است افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي و كيسه صفرا، از خوردن اين سبزي خودداري كنند. در مطالعات آزمايشگاهي ديده شده است كه اگزالات مي‌تواند با جذب كلسيم در بدن تداخل نمايد. بااين‌حال در خيلي از تحقيقات مشابه ديگر ديده شده كه توانايي مواد غذايي داراي اگزالات براي كاهش جذب كلسيم، بسيار كم است و به‌طورقطع آن مقدار كلسيمي كه از طريق اين مواد غذايي به بدن ما مي‌رسد، بسيار بيشتر از تأثير منفي اگزالات­ها بر روي جذب آن است. اگر شما دستگاه گوارشي سالمي داريد و شرايط شما به‌گونه‌اي است كه مي‌توانيد به‌راحتي و با آرامش غذا بخوريد و از غذايي كه مي‌خوريد لذت ببريد، خوردن غذاهاي گياهي غني از كلسيم كه داراي اگزالات نيز مي‌باشند، براي شما مفيد خواهد بود.

براي خريد بذر جعفري و ساير سبزي جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

سبزي تره كوچك‌ترين گونه از خانواده پيازچه به‌حساب مي‌آيد. اين گياه در آسيا به‌ويژه ايران، آمريكاي شمالي و اروپا به‌صورت وسيع كاشت مي‌شود. گرچه بيشترين مصرف را در ايران دارد. اين گياه چندساله است كه در سال اول برگ‌هاي بسيار ظريف و تردي دارد ولي در سال‌هاي بعد برگ‌هايش ضخيم‌تر مي‌شود. اين سبزي هم به‌صورت تازه و هم خشك‌شده مورد مصرف قرار مي‌گيرد. تره يكي از سبزي جات پرطرفدار در خانواده‌هاي ايراني است. از اين سبزي خوشمزه و پركاربرد در تهيه قورمه‌سبزي، كوكو سبزي، سوپ و انواع آش استفاده مي‌شود. تره گياهي است سه‌ساله كه در ابتدا داراي برگ‌هاي بسيار ظريف و ترد و بعد از چندين بار چين برگ‌هايش پهن و ضخيم مي‌شود. تكثير اين سبزي از طريق بذر بوده كه در اوايل بهار يا اوايل پاييز كشت مي‌شود.

كاشت

تره از طريق بذر كاشت تكثير مي‌شود. بهترين زمان براي كاشت تره فصل بهار و پاييز است. خاك‌هاي رسي شني براي كاشت بذر تره بسيار مناسب هستند. قبل از كاشت بايد خاك را با كودهاي ازت و فسفر غني كرد. براي تقويت خاك، به آن كود ريزمغذي و يا حيواني اضافه كنيد. تره در خاك مرطوب، غني، داراي زهكشي خوب يا در كمپوست خوب پوسيده‌شده رشد بهتري خواهد داشت. اين سبزي براي رشد كردن به نور كامل خورشيد نياز دارد و در مكان‌هاي نيم‌سايه به‌خوبي رشد نمي‌كند. گرماي زياد موجب از دست رفتن سبزي مي‌شود. بنابراين تره را در فصل مناسب كاشت كه بهار و پاييز است بكاريد. به‌صورت كلي اين گياه هواي خنك را بيشتر مي‌پسندد. اين گياه به خشكي خاك حساس است. تره براي رشد كردن به آب فراوان نياز دارد.

۱- كاشت در باغچه

ابتدا بايد زميني را كه مي‌خواهيد بذر سبزي در آن بكاريد را شخم بزنيد و به خاك آن كود دامي اضافه كنيد و خاك را خوب به هم بزنيد تا كود با خاك تركيب شود سپس خاك را خوب خورد كرده و سطح خاك را صاف كنيد. اضافه كردن كود دامي كهنه به خاك باعث رشد بهتر سبزي مي‌شود. بذرها را بر روي بستري كه آماده كرديد بپاشيد، توجه كنيد كه بذرها خيلي نزديك هم و فشرده پاشيده نشوند زيرا بعد از اينكه بزرگ‌تر شدن توي هم رفته و رشد خوبي نخواهند داشت. حالا كافي است بر روي بذرها حدود نيم سانتي‌متر كود دامي يا خاك بپاشيد و به‌آرامي خوب آب بديد، بهتر است ۱۰ روز اول با آبپاش آبياري بكنيد تا بذرها جابجا نشوند. حدود ۵ تا ۱۰ روز طول مي‌كشد كه بذرها سبز بشوند.

۲- كاشت بذر تره در بالكن و گلدان

در دنياي امروز خيلي‌ها آپارتمان‌نشين هستند و ممكن است باغچه‌اي براي كاشت سبزي نداشته باشند اما در گلدان و بستري كوچك هم مي‌توان سبزي كاشت. ابتدا گلداني به‌اندازه دلخواهتان تهيه كنيد سپس خاكي مناسب (تركيبي از ۶۰ درصد خاك باغچه – ۲۰ درصد ماسه -۲۰ درصد كود دامي) را درون گلدان بريزيد و بذرها را روي خاك بپاشيد و روي آن حدود نيم سانتي‌متر كود دامي (اگر كود دامي در دسترس نبود از ورمي كومپوست استفاده كنيد) يا خاك بريزيد و خوب آب بديد بهتر است روي آن نايلون فريزر بكشيد و بگذاريد كنار پنجره جنوبي يا بالكن. حتماً به نور توجه شود چون‌كه به نور زيادي نياز دارند در كل بهتر است در بالكن در مكاني با نور مستقيم آفتاب نگهداري شود. درصورتي‌كه كمبود نور ساقه‌ها بلند شده و سبزي‌ها كيفيت خوبي نخواهند داشت.

نگهداري و مراقبت‌هاي لازم

بذر تره سالم را خريداري كنيد تا به نتيجه دلخواه برسيد. درصورتي‌كه بذر قديمي در منزل داريد، چند عدد از آن‌ها را درون پارچه مرطوبي گذاشته و نگهداري كنيد اگر جوانه زد به اين معناست كه بذرها سالم هستند. در غير اين صورت حتماً بذر تازه خريداري كنيد.

خاك را قبل از اين‌كه اقدام به كاشت كنيد، شخم زده و به‌وسيله كود غني كنيد. براي اينكه برگ‌هاي تره بزرگ و ضخيم‌تر شود بايد سرشاخه‌هاي گياه را به‌صورت مداوم قطع كنيد تا به اين هدف برسيد.

زمين را به‌آرامي آبياري كنيد تا بذرها جابه‌جا نشوند.

براي اين‌كه از آفت‌هاي مربوط به سبزي تره جلوگيري كنيد، گياه را با آفت‌كش‌هاي بدون ضرر و خانگي سم‌پاشي كنيد.

خواص تره

به دليل وجود فيبر بالا، در درمان يبوست كاربرد دارد.

منبع خوبي از ويتامين C است و در درمان اسكوربوت كاربرد دارد.

اشتهاآور بوده و در درمان لاغري توصيه مي‌شود.

سوپ تره، درمان‌كننده بيماري سرماخوردگي است.

به دليل وجود ويتامين C براي روشن كردن پوست صورت استفاده مي‌شود.

سوءهاضمه و ناراحتي‌هاي دستگاه گوارش با مصرف تره از بين مي‌رود.

خوردن شربت تره، به دليل مدر بودن، در دفع كردن سنگ كليه نافع است.

تركيب سماق با آب تازه تره براي درمان زگيل بسيار مفيد است.

براي خريد بذر تره و ساير سبزي جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

سبزي تربچه جزء سبزي‌هايي است كه ريشه خوراكي دارد و بومي جنوب آسيا و اروپا است و سپس در تمامي جهان كاشته شده است. تربچه بومي ايران نبوده و از خارج از كشور به كشور ما وارد شده است. اين گياه از خانواده Brassicaceae يا همان خردل است و از نظر ظاهر و بافت شبيه چغندر و شلغم است ولي طعمي متفاوت دارد. خواص تربچه زياد است. انواع سبزي تربچه عبارت اند از: تربچه قرمز گرد، تربچه سفيد كشيده، تربچه كشيده قرمز، تربچه دورنگ كشيده (سفيد و قرمز)، تربچه گرد دو رنگ، تربچه صورتي گرد و …

دليل پوك و تند شدن تربچه

يكي از عوامل پوك و تند شدن تربچه تأخير در برداشت است، عامل ديگر دماي بالاي محيط و كود دهي بيش از اندازه است كه باعث رشد سلول‌هاي غده‌اي تربچه شده و باعث پوكي آن مي‌شود. كود فراوان و دماي بالا نيز در تند شدن تربچه نقش دارند.

روش كاشت بذر تربچه در گلدان

بهتر است براي كاشت تربچه در گلدان از گلدان‌هاي مستطيلي و بزرگ استفاده كنيد.

ابزار موردنياز

بذر تربچه، خاك استاندارد (مانند كمپوست)، گلدان مناسب، دستكش، آبپاش كوچك، بيلچه و الك تنها ابزارهاي كاشت تربچه در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را براي مدت ۱۰ ساعت و حداكثر ۳ روز خيس مي‌كنيم. خاك را الك كرده تا نرم و يكدست شود. گلدان موردنظر را از خاك مرغوب (كمپوست آماده) پر مي‌كنيم (بيش از ۳/۴ گلدان)، گلدان انتخابي بايد زهكشي خوبي داشته باشد (در انتهاي آن سوراخ مناسبي براي خروج آب اضافي باشد). سپس اقدام به آبياري گلدان مي‌كنيم تا آب كاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبياري گلدان بذرها را بر روي خاك مي‌ريزيم و حداكثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روي آن خاك مي‌ريزيم. بذر را هم مي‌توان به‌صورت دست پاش و هم به‌صورت دانه‌اي با فاصله ۲ سانتي‌متر كاشت. ريختن خاك زياد روي بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمي‌توانند رشد كنند. سپس با افشانه آب را بر روي سطح خاك اسپري كنيد به‌صورتي كه مطمئن شويد آب به بذرها رسيده و اين كار را هر روز يا روزي دو بار انجام دهيد.

قبل از سبز شدن بذر سبزي نبايد اجازه دهيد سطح خاك خيلي خشك شود در اين صورت از جوانه زدن خبري نيست. آبياري زياد نيز باعث مي‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زني صورت نگيرد. هنگامي‌كه سطح خاك خشك شد اقدام به آبياري مجدد كنيد. البته مي‌توانيد بدون خيس كردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دستپاش بر روي سطح خاك بريزيد و با چنگال سطح خاك را زيرورو كنيد تا بذرها به زير خاك بروند. كود دهي را از هفته دوم بعد از جوانه‌زني شروع كنيد. براي اين كار بهتر است ابتدا مقداري خاك‌برگ يا كمپوست يا كود حيواني بر روي باغچه ريخته و با بيلچه خاك را زيرورو مي‌كنيم و سپس خاك را نرم و تخت و يكدست مي‌كنيم. بذرها را به‌صورت دست پاش و يكنواخت در محل موردنظر ريخته و سپس با شن كش يا چنگال خاك را با آرامي زيرورو مي‌كنيم تا بذرها به زير خاك بروند. سپس به‌آرامي اقدام به آبياري مي‌كنيم به‌صورتي كه آب بذرها را جابجا نكند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز يا روزي دو بار باغچه را آبياري كنيم.

برداشت سبزي‌ها از باغچه يا گلدان

اين تربچه را بيشتر به خاطر ريشه آن مي‌كارند در نتيجه برداشت هنگامي انجام مي‌شود كه تربچه كمي از خاك بيرون زده و غده به‌صورت كامل تشكيل شده است. براي استفاده از برگ تربچه نيز مي‌توانيد از محل اتصال برگ به ريشه تربچه برگ‌ها را قبل از اينكه خيلي بزرگ شود بچينيد و مصرف كنيد بعد از مدتي برگ‌هاي جديد مجدد رشد خواهند كرد ولي مصرف برگ تنها باعث رشد بيش‌ازحد ريشه گياه تربچه شده و مزه آن نيز تند و تربچه پوك مي‌شود.

براي خريد بذر تربچه به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

پيازچه يا پياز بهاره (Scallion) نوعي تره‌پياز از سرده والك است كه پس از بلوغ داراي سر گلوله‌وار مي‌گردد. پيازچه قابليت استفاده خام به‌عنوان سبزي يا يكي از اجزاي سالاد را دارد كه بيشتر در آمريكاي شمالي است. اما در آسياي شرقي بيشتر به‌صورت پخته يا سرخ‌شده مصرف مي‌گردد. متأسفانه اين روزها برخي اخبار به گوش مي­رسد مبني بر آبياري سبزي‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آن‌ها، پس بهتر است امسال براي كاشت سبزي مصرفي خودمان دست‌به‌كار شده و ديگران را نيز به كاشت سبزي در منزل و آپارتمان تشويق كنيم. مشاهده رشد روزه سبزي‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن يكي از راه‌هاي يافتن آرامش در اين ايام است. اگر مي‌خواهيد سبزي‌ها را پشت پنجره و تو گلدان‌هاي زيبا پرورش بدهيد بهتر است از خاك آماده و تميز استفاده كنيد تا فضاي آپارتمان از حشره و موجودات ديگر پر نشود. بهترين خاك براي كاشت سبزي كمپوست آماده است. اگر فقط مي‌خواهيد چند نمونه سبزي بكاريد بدون شك ريحان سبز يا بنفش، تربچه، جعفري و شاهي اولين انتخاب‌ها هستند. براي اينكه سبزي جات شما هميشه سبز و شاداب و از بيماري و آفات به دور باشند مي‌توانيد از كود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده كنيد.

بذر معمولي سبزي معمولاً به‌صورت كيلويي عرضه مي‌شود و ناخالصي دارد و بخشي از آن را تخم علف تشكيل مي‌دهد و نسبت به بيماري‌ها مقاومت پاييني دارد و انتخاب مناسبي براي كاشت در آپارتمان و ابعاد كوچك مثل گلدان نيست. برخلاف تصور خيلي از ما بذر اصلاح‌شده به معناي دست‌كاري ژنتيكي و تراريخته نيست، بلكه به معناي دقت در بذرگيري و انتخاب محصول مناسب براي بذرگيري است و گرده‌افشاني و تلقيح به‌صورت علمي و بر اساس استاندارهايي انجام مي‌گيرد. درنتيجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بيماري و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتري دارد همچنين از نظر رنگ و شادابي برتر از بذرهاي معمولي‌اند درنتيجه انتخاب مناسب‌تري براي كاشت بوده و تجربه بسيار خوبي از كاشت را به همراه دارد.

كاشت در گلدان

بذر پيازچه، خاك استاندارد (مثل كمپوست)، گلدان مناسب، دستكش، آبپاش كوچك، بيلچه و الك تنها ابزارهاي كاشت سبزي پيازچه در آپارتمان هستند. براي كاشت پيازچه ابتدا بذر پيازچه ها را براي مدت ۱۰ ساعت و حداكثر ۳ روز خيس مي‌كنيم. خاك را الك كرده تا نرم و يكدست شود. گلدان موردنظر را از خاك مرغوب (كمپوست آماده) پر مي‌كنيم (بيش از ۳/۴ گلدان)، گلدان انتخابي بايد زهكشي خوبي داشته باشد (در انتهاي آن سوراخ مناسبي براي خروج آب اضافي باشد). سپس اقدام به آبياري گلدان مي‌كنيم تا آب كاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبياري گلدان بذرها را بر روي خاك مي‌ريزيم و حداكثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روي آن خاك مي‌ريزيم. ريختن خاك زياد روي بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمي‌توانند رشد كنند. سپس با افشانه آب را بر روي سطح خاك اسپري كنيد به‌صورتي كه مطمئن شويد آب به بذرها رسيده و اين كار را هر روز يا روزي دو بار انجام دهيد. قبل از سبز شدن بذر سبزي نبايد اجازه دهيد سطح خاك خيلي خشك شود در اين صورت از جوانه زدن خبري نيست. آبياري زياد نيز باعث مي‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زني صورت نگيرد. هنگامي‌كه سطح خاك خشك شد اقدام به آبياري مجدد كنيد. البته مي‌توانيد بدون خيس كردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دستپاش بر روي سطح خاك بريزيد و با چنگال سطح خاك را زيرورو كنيد تا بذرها به زير خاك بروند. كود دهي را از هفته دوم بعد از جوانه‌زني شروع كنيد.

كاشت در باغچه و زمين

براي اين كار بهتر است ابتدا مقداري خاك‌برگ يا كمپوست يا كود حيواني بر روي باغچه ريخته و با بيلچه خاك را زيرورو مي‌كنيم و سپس خاك را نرم و تخت و يكدست مي‌كنيم. بذرها را به‌صورت دست پاش و يكنواخت در محل موردنظر ريخته و سپس با شن كش يا چنگال خاك را با آرامي زيرورو مي‌كنيم تا بذرها به زير خاك بروند. سپس به‌آرامي اقدام به آبياري مي‌كنيم به‌صورتي كه آب بذرها را جابجا نكند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز يا روزي دو بار باغچه را آبياري كنيم. براي برداشت برگ پيازچه به‌خصوص در اولين برداشت‌ها بهتر است از قيچي استفاده كنيم زيرا بذرها زياد در عمق قرار نداشته و ريشه قوي نداشته درنتيجه ممكن است از خاك در بيايند. براي برداشت سبزي‌ها را نبايد از ريشه در بياوريم بلكه تنها نوك آن را جدا كنيم و مصرف كنيم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزي، مجدد مي‌توانيم آن را برداشت كنيم و سبزي‌ها دوباره سبز مي‌شوند. سبزي‌ها اگر چيده و سرگيري نشوند بلند و بد فرم شده و به گل مي‌روند. البته اگر قصد مصرف ريشه پيازچه را داريد بايد آنها را به طور كامل از خاك خارج نماييد و مصرف كنيد.

براي خريد بذر پيازچه و ساير سبزي جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

گياه باميه با نام علمي Abelmoschus esculentus گياهي است گل‌دار از خانواده پنيركيان و زادگاهش آسيا يا آفريقاست. مصري‌ها در قرن ۱۲ يا ۱۳ ميلادي اين گياه را مي‌كاشته‌اند. باميه گياهي يك‌ساله و ساق آن علفي است كه به‌تدريج چوبي مي‌شود. در اروپاي شرقي در اطراف درياي مديترانه بيش از ساير نقاط از اين سبزي مصرف مي‌شود. در تركيه باميه را خشك و براي مصرف زمستان ذخيره مي‌كنند. در ايران براي تهيه خورشت باميه از آن استفاده مي‌شود كه غذاي معروف جنوب ايران است. باميه گياهي است گرمسيري كه در نقاط سرد، كم‌رشد و كم‌محصول مي‌شود. گياه داراي ساقه راست، پوشيده از تار و ارتفاع ۵/. تا ۱ متر (گاهي ۲ متر) است. برگ‌هايي به شكل قلب تخم فرعي مركب از ۵–۳ لوب و گل‌هايي منفرد در كناره برگ‌ها دارد. رنگ گلبرگ‌هاي آن زرد ولي در قسمت وسط قرمزرنگ است. ميوه هرمي شكل، دراز و محتوي دانه‌هاي پوشيده از تار دارد. اين گياه اولين بار در ايران در شهر سرخس كشت و برداشت شد. گل‌هاي سفيد يا كرمي باميه بسيار زيباست و همچنين خوراكي بوده و برخي به خاطر گل‌هاي زيبايش باميه را به‌صورت تزئيني در گلدان مي‌كارند.

كاشت

باميه همانند صيفي‌جات ديگر محصول فصل گرم است و بعد از رفع سرماي بهاره اقدام به كاشت باميه مي‌كنند. باميه را به‌صورت مستقيم در زمين اصلي مي‌كارند و نشاء كاري آن رايج نيست. باميه معمولاً در تمامي خاك‌ها عمل مي‌آيد ولي اگر خاك ضعيفي داريد مي‌توانيد از كودهاي دامي استفاده كنيد. ولي بهتر است براي بهتر نتيجه گرفتن از بسترهاي كشت آماده همانند پيت ماس و كوكوپيت استفاده كنيد. ابتدا بذرها را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در آب خيس كنيد. اين عمل كمك زيادي به جوانه زدن مي‌كند. باميه را هم داخل گلدان و هم زمين مي‌توان كاشت. در هر گلدان يك گياه كافي است. براي كاشت در زمين فاصله بين بوته‌ها را ۳۰ تا ۹۰ سانتي‌متر در نظر بگيريد. بذر باميه را بعد از خيس كردن در عمق ۱ تا ۱٫۵ سانتي‌متري بكاريد و روي آن خاك نرم بريزيد. در هر گود بهتر است بيش از يك عدد بذر قرار دهيد. جوانه‌زني باميه به‌راحتي انجام نمي‌گيرد. لذا قرار دادن تعداد ۲ يا ۳ عدد بذر در هر گود احتمال داشتن گياه باميه را بالا مي‌برد. بعد از رشد بذرها و چهار برگه شدن گياه، گياهاني كه ضعيف‌تر است را حذف كنيد و بوته‌هاي قوي‌تر را نگه‌داريد.

اين گياه احتياج به آبياري زياد و عميق دارد. مخصوصاً آبياري مرتب در اوايل جوانه‌زني و رشد بوته و حداقل هفته‌اى يك‌بار آبيارى براى توليد حداكثر محصول ضرورى است. اگر در گلدان اقدام به كاشت نموده‌ايد هفته‌اي دو يا سه بار آبدهي نياز است.

بعد از گذشت ۵۰ تا ۶۰ روز از كاشت بذر باميه سبز، زمان برداشت فرامي‌رسد. هنگام برداشت باميه طول ميوه‌ها متغير است. از ظهور گل‌هاي زيباي باميه تا برداشت محصول ۴ تا ۶ روز طول مي‌كشد. برداشت باميه به‌طور مرتب انجام مي‌شود و هر روز يا هر دو روز يك‌بار بايد اقدام به برداشت كرد. برداشت ديرهنگام باميه باعث سفت شدن باميه مي‌شود و از كيفيت آن مي‌كاهد. باميه هر چه زودتر برداشت شود غلاف آن تردتر، لطيف‌تر و خوش‌خوراك‌تر است.

فوايد باميه

مهم ترين فوايد باميه عبارت اند از:

۱. فيبر رژيمي موجود در باميه بالاست و بنابراين بسياري از متخصصين سلامت به‌دليل فوايد گوارشي مصرف آن را توصيه مي‌كنند. فيبر با تسهيل حركات روده به فرآيندهاي گوارشي كمك مي‌كند.

۲. باميه به جلوگيري از ديابت معروف است. باميه سرشار از فيبر است كه به جلوگيري از اين بيماري كمك مي‌كند. براي كنترل سطح بالاي قندخون‌تان بايد هرروز آب باميه را تهيه‌كرده و هر صبح بنوشيد. بايد بدانيم كه آب باميه بيشتر از باميه پخته به درمان ديابت كمك مي‌كند. خوب است كه باميه را به كاري‌ها و سوپ‌هايتان اضافه كنيد؛ اما براي رهايي سريع از قندخون بالا، آب باميه خام خيسانده در آب را مصرف كنيد.

۳. فولات موجود در باميه نقص لوله عصبي جنين را كاهش مي‌دهد. بنابراين مصرف باميه در دوره بارداري يا پيش از آن، بسيار توصيه مي‌شود.

۴. ويتامين K عامل اثرگذار در فرآيند انعقاد خون است. اين ويتامين نقش مهمي در تقويت استخوان‌هاي ما دارد.

۵. آسم را كنترل مي‌كند. مي‌توان با گنجاندن باميه در وعده‌هاي غذايي آسم را درمان كرد. مصرف باميه به افراد مبتلا به آسم پيشنهاد مي‌شود.

۶. باميه، با تسهيل جذب درست آب، حركت دفعي بدن را تضمين كرده و درنتيجه از يبوست جلوگيري مي‌كند.

۷. باميه به جلوگيري از گرمازدگي كمك مي‌كند.

۸. اين باور وجود دارد كه تمام بيماري‌ها در روده بزرگ شروع مي‌شوند. افزودن باميه به وعده‌هاي غذايي‌تان به ميزان زيادي از سرطان روده بزرگ و ديگر بيماري‌هاي مربوط جلوگيري مي‌كند.

۹. با استفاده منظم از باميه، چه خام و چه پخته، مي‌توانيد تا حد زيادي از چاقي جلوگيري كنيد. چاقي ضرورتاً به‌دليل مصرف غذاهاي چرب و پركالري به وجود نمي‌آيد، بلكه به‌خاطر كمبود مواد مغذي نيز مي‌تواند باشد.

۱۰. اين سبزي‌ها جذب كمتر كلسترول را تضمين كرده و از بيماري‌هاي قلبي و دردهايي كه به خاطر كلسترول رخ مي‌دهند، جلوگيري مي‌كند. كلسترول عامل اصلي چاقي و بيماري‌هاي قلبي در بدن است.

۱۱. اگر ديابتي هستيد متخصصين سلامت خوردن غذاهايي با شاخص گليسمي پايين را توصيه مي‌كنند. باميه يكي از غذاهاي با شاخص گليسمي ۲۰ است و بر اساس استانداردهاي پزشكي ارزش شاخص گليسمي باميه بسيار پايين است.

۱۲. مشكلات كليوي، تهديدي براي افراد مبتلا به ديابت نوع ۲ به‌شمار مي‌آيند. تقريباً نيمي از بيماري‌هاي مربوط به كليه، به‌دليل ديابت به‌وجود مي‌آيند. اگر مصرف آب باميه نيز در رژيم غذايي‌تان منظم باشد به جلوگيري از بيماري‌هاي كليوي كمك مي‌كند.

۱۳. باميه به‌دليل فيبر حل‌شدني كه دارد، به تسريع گوارش كمك كرده، سطح قندخون را بهبود بخشيده و خطر بيماري‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهد. باميه براي دستگاه گوارش بسيار خوب است.

۱۴. اگر غذاهاي سرشار از آنتي‌اكسيدان مصرف كنيد. اين‌ها به جلوگيري از سرطان، بيماري‌هاي قلبي و پيري زودرس كمك مي‌كنند. باميه داراي ميزان زيادي آنتي‌اكسيدان مانند كوئرستين، كاتچين، اپي‌كاتچين، پروسيانيدين و روتين است. بنابراين باميه نه‌تنها از ديابت بلكه از ديگر مشكلات سلامتي نيز جلوگيري و آن‌ها را درمان مي‌كند.

۱۵. باميه، منبعي سرشار از فيبر رژيمي است. اين سبزي‌ها مشكلات گوارش را نيز مهار مي‌كند. پوست سالم، نشان‌دهنده گوارش درست است.

۱۶. ويتامين C موجود در باميه، جواني پوست را حفظ مي‌كند. اين ماده به ترميم بافت‌هاي بدن كمك مي‌كند. ويتامين C به جواني پوست كمك كرده و آن را شاداب مي‌كند.

۱۷. مواد مغذي موجود در باميه از تجمع رنگ‌دانه در پوست جلوگيري مي‌كند. باميه براي جوان‌سازي پوست و ترميم آسيب‌ها مفيد است.

۱۸. اگر از موهاي كم خود خسته‌ايد براي بازگرداندن حجم مويتان از باميه استفاده كنيد. باميه را با مقداري آب بجوشانيد و از مايع لزجي كه از آن خارج مي‌شود براي برگرداندن حجم مويتان استفاده كنيد.

۱۹. اين ماده لزج را مي‌توان به‌عنوان نرم‌كننده مو به كار برد. موي خود را شسته و آب اضافي آن را بگيريد. ماده لزج آبكي را بر مويتان ماساژ دهيد و با دقت با آب بشوييد.

۲۰. باميه، مرطوب‌كننده‌اي عالي براي پوست سر خشك و داراي خارش شماست. باميه موهايتان را نرم كرده و مانند مواد آرايشي موجود در بازار مضر نيست. باميه براي افرادي كه موي به‌هم‌ريخته فر و بي‌طراوت دارند عالي است.

۲۱. باميه، وضعيت پوست سر را بهبود داده و با شوره سر مبارزه مي‌كند. باميه، پوست سرتان را مرطوب كرده و شوره سر را مهار مي‌كند.

۲۲. هنگامي‌كه باميه به‌عنوان شوينده مو به‌كار رود موهايتان را جلا مي‌دهد. هرچند وقت يك‌بار استفاده از نرم‌كننده هميشگي‌تان را كنار گذاشته و با روش طبيعي از مويتان مراقبت كنيد.

۲۳. ادرارآور است براي كساني كه مبتلا به سوزاك هستند يا هنگام ادرار احساس درد مي‎كنند باميه را آب پز نموده همراه با آب قبل از غذا ميل كنند.

۲۴. براي درمان سفليس از جوشانده ريشه باميه استفاده شود (۳۰ گرم در يك ليتر آب هر شش ساعت يك ليوان ميل شود).

۲۵. براي گرفتگي صدا از شربت باميه استفاده شود. ابتدا باميه را جوشانده سپس كمي شكر داخل آن ريخته جوشانده را روزي ۳ مرتبه بالاي غذا چند قاشق بخورند.

۲۶. جوشانده گل باميه ضدسودا است. ۳۰ گرم در ۵۰۰ سي‎سي آب، سه بار در روز هر بار يك استكان ميل شود.

۲۷. دم‎كرده تخم باميه ضدتشنج است. ۳۰ گرم در ۵۰۰ سي‎سي آب.

۲۸. باميه به علت داشتن ماده ضدعفوني‌كننده كرم معده و كرمك را از بين مي‎برد.

۲۹. براي درمان تب‎هاي كهنه ساقه بوته باميه را خيسانده و آب آن را چند روز متوالي بياشاميد.

۳۰. باميه به خاطر وجود منگنز و كبالت تنظيم‌كننده ترشح غدد داخلي است.

۳۱. باميه تقويت‌كننده بينايي است.

۳۲. غده پروستات را تقويت مي‌كند.

۳۳. ايمني را افزايش مي‌دهد

۳۴. بينايي را بهبود مي‌بخشد

۳۵. ضماد التيام دهنده زخم است.

براي خريد بذر باميه و ساير صيفي‌جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:

۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:

https://www.instagram.com/zerafat_shop/

https://www.instagram.com/zerafat.shop

۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:

https://t.me/zerafat_shop

۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۹۳۳

گياه بادرنجبويه (Lemon balm) بومي آمريكا است. بذر بادرنجبويه به آساني در زمين قابل كاشت است. يك گياه شيرين و معطر از خانواده نعنا است. از بادرنجبويه خشك شده به‌عنوان چاشني استفاده مي‌شود. همچنين بادرنجبويه كوهي در برخي از نوشيدني‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از خواص بادرنجبويه اين كه با توجه به طبع بادرنجبويه اثر آرام‌بخشي اعصاب و بيماري‌هاي معدي و قلبي دارند. از آن به‌عنوان آرام‌بخش استفاده مي‌شود و اثر سنبل‌الطيب (Valeriana officinalis) را تشديد مي‌كند. عرق بادرنجبويه نيز در آرام كردن درد معده با منشأ عصبي مؤثر است. از اسانس آن استفاده‌هاي فراواني در صنايع آرايشي بهداشتي و داروسازي مي‌شود. گل‌هاي آن‌كه در خرداد تا اواسط مرداد ظاهر مي‌شود، رنگ سفيد يا گلي دارند و به تعداد ۶ تا ۱۲ تايي نيز در كنار برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. اين گياه ارزشمند مقاوم به خشكي بوده و آفتاب دوست است.

بادرنجبويه گياهي است پايا، پرشاخه و پرپشت به ارتفاع ۳۰ تا ۸۰ سانتي‌متر و حتي بيشتر به حالت وحشي و خودرو در ايران مي‌رويد و همچنين در نواحي مختلف پرورش مي‌يابد. از مشخصات آن اين است كه ريشه كوچك و استوانه‌اي شكل، سخت و منشعب دارد. برگ‌هاي پوشيده از تار، متقابل، بيضوي، به شكل قلب و دندانه‌دار (دندانه‌هاي فاصله‌دار) است. درازاي برگ‌هاي آن ۵ تا ۸ سانتي‌متر و پهناي آن ۴ تا ۵ است. بعلاوه در سطح پهنك برگ آن رگ­برگ‌هاي متعدد به وضع مشبك ديده مي‌شود. رنگ برگ‌هاي آن در سطح فوقاني پهنك، سبز تيره ولي در سطح تحتاني آن سبز روشن است. كاسه و جام آن داراي دو لب است كه در آن لوب فوقاني جام شامل دو لوب ولي لوب تحتاني مركب از ۳ لوب است. درون گل نيز ۴ پرچم (۲ بزرگ و ۲ كوچك) جاي دارد. ميوه‌اش چهار فندقه‌اي قهوه‌اي‌رنگ است. گياه بادرنجبويه از طريق بذر به آساني در زمين قابل كاشت است. در هر گرم، حدود ۲۰۰۰ بذر بادرنجبويه وجود دارد. بادرنجبويه تا ارتفاع ۶۰ سانتي‌متر رشد مي‌كند و در آخر تابستان گل‌هاي كوچك دو لبه‌اي در اين گياه به وجود مي‌آيد. برگ‌هاي گياه بادرنجبويه عطر و بوي دلپذيري منتشر مي‌كنند. در سايت گياهان دارويي ارزشمندي نظير گل‌گاوزبان ايراني، خاكشير ايراني، مريم گلي و… موجود است كه اميدواريم از كاشت اين گياهان پرخاصيت بهره‌مند شويد.

خاك

گياه بادرنجبويه خاك حاصلخيز با زهكشي خوب را ترجيح مي‌دهد. خاك‌هاي رسي يا لوم شني براي كاشت بادرنجبويه مناسب هستند.

كاشت بادرنجبويه

تكثير توسط بذر بادرنجبويه به دور روش مستقيم و غيرمستقيم انجام مي‌گيرد:

كشت مستقيم: بادرنجبويه را در زمان مناسب (اواخر پائيز) به‌صورت رديفي كشت مي‌كنند بذرهايي كه اواخر پائيز كشت مي‌شوند پس از طي دوره سرماي زمستان در اوايل بهار سبز مي‌شوند. رشد اوليه بادرنجبويه بسيار كند است و علف‌هاي هرز مي‌توانند بدون رقابت به‌سرعت توسعه يابند و رويش گياهان را تحت پائيز قرار دهند. لذا كشت مستقيم مناسب نيست و تنها در سطوح كوچك اين كشت توصيه مي‌شود.

كشت غيرمستقيم: در اواسط بهار (اواخر فروردين اوايل ارديبهشت) بذر را در خزانه هواي آزاد و اواخر بهمن در خزانه زير پلاستيك كشت مي‌كنند پس از كاشت به‌منظور ايجاد تراكم در بستر سطحي خاك، غلتك مناسبي زده مي‌شود. آبياري منظم و مبارزه با علف‌هاي هرز در طول رويش گياهان نقش عمده‌اي در سرعت رشد بادرنجبويه دارد. اواخر تابستان (شهريور) زمان مناسبي براي انتقال نشاء از خزانه هواي آزاد و اواسط ارديبهشت نيز زمان مناسب براي انتقال نشاء از خزانه زير پلاستيك به زمين اصلي است.

تكثير رويشي: تكثير رويشي از طريق تقسيم بوته انجام مي‌گيرد. گياهان دو تا سه‌ساله را بايد از خاك خارج كرد. پس از تميز كردن ريشه از علف‌هاي هرز و جدا كردن قسمت‌هاي پوسيده و آلوده برحسب اندازه پايه مادري آن را به سه تا چهار قطعه تقسيم مي‌كنند. هر بوته شامل ريشه ساقه و چند برگ باشد به علت هزينه و كار زياد، تكثير رويشي فقط در شرايط خاص كاربرد دارد.

مدت‌زمان جوانه‌زني: بذر بادرنجبويه بعد از گذشت ۱۲ تا ۲۱ روز جوانه مي‌زند.

داشت

در سال اول رويش تا قبل از بسته شدن فواصل بين رديف‌ها بر اثر رشد گياهان دو تا سه بار بايد اقدام به وجين مكانيكي علف‌هاي هرز نمود. در سطح كوچك روش مكانيكي و در سطوح وسيع كشت علاوه بر وجين مكانيكي بايد از علف‌كش‌هاي مناسب استفاده نمود. در كشت مستقيم اوايل بهار و در كشت غيرمستقيم پس از انتقال نشاءها به زمين اصلي از علف‌كش مركازين به مقدار ۳ تا ۴ كيلوگرم در هكتار مي‌توان استفاده نمود. براي مبارزه با علف‌هاي هرز گياهان دوساله و يا بيشتر اوايل بهار قبل از رويش مجدد از علف‌كش مركازين به مقدار چهار تا شش كيلوگرم در هكتار يا از علف‌كش پاتوران (patoran) به مقدار ۵/۳ تا ۵ كيلوگرم در هكتار به‌صورت محلول باشي مي‌توان استفاده نمود. از اين علف‌كش‌ها تا اولين برداشت پيكرو رويشي چند بار مي‌توان استفاده نمود. پس از اولين برداشت مي‌توان از علف‌كش مركازين به مقدار ۳ كيلوگرم استفاده كرد. براي مبارزه با لارو بعضي حشرات مي‌توان از بازودين Basudin 5G به مقدار ۳۰ كيلوگرم در هكتار يا بازودين ۱۰ گرم به مقدار ۱۵ كيلوگرم در هكتار به‌صورت محلول‌پاشي در خاك استفاده نمود. براي مبارزه با كك نباتي شلغم و زنجره و شته سبز مي‌توان از محلول يك درصد بي، آي ۵۸ يا محلول ۱/۰ تا ۲/۰ درصد فوسيدري استفاده نمود. ۲۵ روز قبل از برداشت محصول بايد از بكار بردن اين سموم خودداري شود. براي مبارزه با بيماري قارچ لكه برگي مي‌توان از محلول فوندازول يا برستون به‌صورت محلول‌پاشي استفاده كرد.

برداشت

در سال اول يك‌بار ولي از سال دوم به بعد دو يا حتي سه مرتبه پيكر رويشي بادرنجبويه را مي‌توان برداشت كرد. زمان مناسب براي اولين برداشت مرحله گل‌دهي (اواخر تير) است. دو بين برداشت معمولاً اواسط شهريور انجام گيرد چنانچه شرايط آب و هوايي مناسب باشد اواخر مهرماه نيز مي‌توان سومين برداشت را انجام داد. پيكر رويشي گياهان از ۴ تا ۵ سانتي‌متري از سطح زمين برداشت مي‌شوند. پيكر رويشي بايد هنگامي برداشت شود كه قطرات شبنم موجود بر سطح گياهان بر اثر تابش آفتاب خشك شده باشند. به‌منظور افزايش كيفيت مواد مؤثر فقط برگ‌هاي اين گياه بايد برداشت شوند. برگ‌ها پس از برداشت به‌سرعت سياه و يا قهوه‌اي‌رنگ مي‌شوند، لذا پس از برداشت بايد بلافاصله در حرارت ۴۵ تا ۵۰ درجه سانتي‌گراد خشك شود. عملكرد پيكر رويشي تازه ۱۰ تا ۲۰ تن در هكتار است كه پس از خشك شدن ۲ تا ۴ تن پيكر رويشي خشك حاصل مي‌شود. عملكرد برگ خشك ۷/۰ تا ۱ تن در هكتار است. اگر هدف از گياه جمع‌آوري بذر باشد محصول را يك‌بار برداشت مي‌كنند و آن هنگام رسيدن بذرها است. بذرها از اوايل شهريور به‌تدريج مي‌رسند از آنجائي كه بذرهاي رسيده به اطراف پراكنده مي‌شوند از اين‌رو قبل از رسيدن بايد آن‌ها را جمع‌آوري نمود. اندام‌هاي برداشت‌شده را در سايه خشك و پس از بوجاري بذرها را تميز كرده و انبار مي‌كنند. عملكرد بذر ۱۵۰ تا ۳۰۰ كيلوگرم در هكتار است.

نحوه كاشت در منزل

شش تا هشت هفته قبل از پايان سرما بذرها را در خانه بكاريد. بذر را به‌آرامي در خاك فشار دهيد و با لايه بسيار نازكي خاك بپوشانيد، زيرا بذرها براي جوانه‌زني به نور نياز دارند. سپس با استفاده از آبپاش خاك را مرطوب كنيد. بعد از پايان سرما نهال‌ها را به زمين منتقل كنيد.

مدت‌زمان رشد و باردهي

رشد شاخه‌هاي بادرنجبويه به مدت ۶ هفته به پايان مي‌رسد ولي اين شاخه‌ها بعد از ۵ هفته هم قابل‌فروش هستند.

آفات و بيماري‌ها

بادرنجبويه مستعد ابتلا به مگس سفيد، كنه‌هاي عنكبوتي و كپك پودري است. براي مقابله با آن‌ها و حفظ سلامت گياهان دارويي مي‌توان از حشره‌كش و قارچ‌كش‌هاي ارگانيك استفاده كرد.

همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:

۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:

https://www.instagram.com/zerafat_shop/

https://www.instagram.com/zerafat.shop

۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:

https://t.me/zerafat_shop

۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۹۳۳