گل مغربي گياهي علفي و گل‌دار از خانواده Onagraceae و بومي آمريكاي شمالي و جنوبي بوده كه بيشتر به‌عنوان گياهي دارويي كاشته مي‌شود ولي مي‌توان به جهت گل‌هاي زيبايش آن را به‌عنوان گياهي زينتي مورد كاشت قرار داد. گل مغربي داراي گونه‌هاي فراواني (حدوداً ۱۵۰ تا ۲۰۰ مدل) و دو رنگ گل مغربي زرد و گل مغربي صورتي است كه به‌صورت يك‌ساله يا چندساله كشت مي‌شود. گل مغربي اوايل قرن هفدهم به‌عنوان گياه زينتي در باغ گياه‌شناسي به اروپا معرفي شد و پس از حدوداً ۱۰۰ سال بعد خواص دارويي آن كشف شد و به‌عنوان گياهي دارويي شناخته شد. تمامي قسمت‌هاي گياه گل مغربي مصارف دارويي، آشپزي، خوراكي، پزشكي دارد. اين شامل ريشه‌ها، برگ‌ها، شكوفه‌ها، جوانه‌هاي گل و دانه مي‌شود.

ريشه‌هاي گل مغربي ضخيم و گوشتي و به رنگ قرمز است. ريشه‌ها مي‌توانند خام يا پخته‌شده مانند سيب‌زميني مصرف شوند. برگ‌هاي گياه گل مغربي در سال اول و تا قبل از رويش گل‌ها مي‌تواند به‌صورت خام به‌عنوان سالاد يا در سوپ و مانند اسفناج مصرف نمود. در برخي قبيله‌هاي آمريكايي از برگ‌هاي آن نوعي چاي تهيه مي‌كنند. گل‌هاي زرد گياه مغربي معمولاً پس از غروب آفتاب شكوفا مي‌شود و دليل نام‌گذاري آن نيز همين است. گل‌هاي آن داراي عطر مطلوبي است و جذب كنده پرنده‌ها و پروانه‌ها و زنبورها است كه معمولاً در طول روز به‌صورت جمع و پژمرده ديده مي‌شود و بعد از غروب آفتاب تا طلوع آن شكوفا مي‌شود. ارتفاع اين گياه حدوداً ۴۰ تا ۱۵۰ سانتي بوده و برگ‌هاي كشيده و بيضوي دارد و گل‌هاي آن به رنگ زرد و در برخي گونه‌ها به رنگ سفيد يا صورتي بوده كه از اواخر بهار تا اواسط يا اواخر تابستان ظاهر مي‌شود. گل‌ها در برخي گونه‌ها درشت‌تر و در برخي گونه‌ها كوچك‌تر ظاهر مي‌شود.

گل مغربي در اصل گياهي دارويي بوده ولي از اين گياه براي كاشت در حاشيه باغ‌ها نيز مورداستفاده قرار مي‌گيرد. كشور چين بزرگ‌ترين توليدكننده گياه مغربي است. از اين گياه در صنايع عطرسازي، داروسازي و لوازم آرايشي استفاده مي‌شود. ساقه گل دهنده گل مغربي كه داراي كرك‌هاي ريزي است گاهي در سال دوم كاشت ظاهر مي‌شود. گل‌ها داراي چهار گلبرگ بوده و معمولاً به‌صورت گل آذين خوشه‌اي ظاهر مي‌شود. كپسول‌هاي بذر اين گياه نيز حاوي دانه‌هاي ريز و قهوه‌اي‌رنگ مي‌باشد كه به‌سرعت بعد از رسيدن به روي زمين پخش مي‌شود و يكي از مشكل‌هاي برداشت بذر است.

گل مغربي گياهي مقاوم به خشكي و كم‌آبي است و به غرق آبي بودن خاك حساس است همچنين نسبت به سرما نيز مقاوم بوده اگرچه سرما باعث كاهش مواد مؤثر در دانه‌ها و گياه مي‌شود. بخش اصلي و دارويي گل مغربي دانه‌هاي روغني و تلخ مزه آن است كه معمولاً ماه مرداد تا مهرماه زمان برداشت مي‌باشد. عملكرد بذر گل مغربي در چين بين ۱۱۲۵ و ۱۵۳۰ كيلوگرم در هكتار است. نام‌هاي ديگر گياه گل مغربي عبارت‌اند از: Narrow leaf evening، primrose، sun drops، Evening primroses، narrow leaved sundrops و حشيشه الحمار.

كاشت

گل مغربي به‌راحتي از طريق بذر تكثير مي‌شود. ولي قلمه‌زني و خوابانيدن نيز روش‌هاي رايج براي ازدياد اين گياه است. كاشت بذر نيز هم به‌صورت مستقيم و هم غيرمستقيم (نشاء كاري) انجام مي‌شود كه معمولاً كاشت غيرمستقيم پيشنهاد مي‌شود و رايج‌تر است. بذر معمولاً در فصل بهار يا پاييز كشت مي‌شود. تقسيم بوته در اوايل بهار و قلمه‌زني كه از گياه‌هاي چندساله گرفته مي‌شود در اواخر بهار صورت مي‌گيرد. قبل از كاشت بذر گل مغربي را به مدت ۶ تا ۱۲ ساعت در آب خيس نماييد. سپس بذر گل مغربي را در عمق ۰٫۵ تا ۱٫۵سانتي‌متري بكاريد. بهترين فصل براي كاشت بذر گل مغربي بهار و تابستان و در مناطق گرمسير پاييز است هنگامي‌كه دماي هوا بالاتر از ۱۵ درجه شد و سرماي زمستان به اتمام رسيد مي‌توانيد بذرهاي خود را مستقيم در زمين اصلي يا گلدان موردنظر بكاريد.

براي كاشت در گلدان بايد گلداني با حداقل سايز ۱۰ انتخاب نماييد و به‌طوركلي در هر سايز گلدان، بذرها را به فاصله ۵ تا ۱۰سانتي‌متر در گلدان بكاريد بعدازاينكه گياهان رشد كردند مي‌توانيد گياهان اضافي را براي رشد بهتر باقي گياهان حذف نماييد. براي كاشت خانگي در فصل بهار يا تابستان بذر گل مغربي را ۶ تا ۱۲ ساعت در آب خيس نماييد سپس در سيني نشاء يا ليوان‌هاي يك‌بار مصرف كه با خاك تميز ترجيحاً تركيب (كوكوپيت + پرليت + پيت ماس) پرشده در عمق ۰٫۵ تا ۱٫۵سانتي‌متري بكاريد. تا قبل از جوانه‌زني بذرها و همچنين در اوايل رشد گياه بستر هميشه مرطوب باشد. همچنين از آبياري زياد بپرهيزيد تنها كافي است اجازه ندهيد خاك خشك شود بعد از رشد كامل گياه آبياري هنگامي انجام شود كه خاك كاملاً خشك شده است. بعد از رشد گياهان و رسيدن به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵سانتي‌متر آن‌ها را به زمين اصلي يا گلداني با سايز حداقل ۱۰سانتي‌متر منتقل كنيد يا اينكه از همان ابتدا بذرها را به‌صورت مستقيم در محل اصلي بكاريد تا نياز به جابجايي نباشد.

براي كاشت خانگي و به‌صورت محدود در تمامي طول بهار و تابستان مي‌توان اقدام به كاشت در باغ (باغچه) و گلدان نمود يا در كل طول سال با ايجاد شرايط كاشت اقدام به پرورش اين گياه نمود. براي كاشت بذر گل مغربي در باغچه و مزرعه ابتدا خاك (بستر كشت) را به عمق ۱۵ تا ۲۰سانتي‌متر زيرورو كنيد و با كود حيواني پوسيده يا كمپوست مخلوط كنيد. بعد از رشد جوانه‌ها و آماده شدن نشاءها يعني رسيدن گياه به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰سانتي‌متر، آن‌ها را به محل اصلي كاشت منتقل كنيد. تا قبل از جوانه‌زني بذر گل مغربي، بستر كشت هميشه بايد مرطوب باشد ولي غرق آبي نه. براي تسريع در جوانه‌زني بذرها مي‌توانيد بر روي بستر كشت يك مشما شفاف بياندازيد. توجه كنيد كه با اين كار دما زير مشما بالا مي‌رود و درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد از انجام اين كار پرهيز كنيد و تنها مراقب باشيد كه خاك خشك نشود.

علف‌هاي هرز را از همان ابتدا حذف كنيد. وجود علف هرز باعث رقابت در جذب مواد مغذي خاك ميان گياه و علف هرز مي‌شود و باعث كاهش مواد دريافتي موردنياز گياه مي‌شود. گل مغربي را هم به‌صورت كرتي و هم به‌صورت رديفي مي‌توانيد كشت كنيد. براي كاشت رديفي فواصل بين رديف‌ها را ۵۰ تا ۷۰ و فواصل بين گياهان را ۲۰ تا ۳۰سانتي‌متر در نظر بگيريد. گل مغربي گياهي مقاوم بوده و تقريباً دچار آفات خاصي نمي‌شود. بخش اصلي و دارويي گل مغربي دانه‌هاي روغني و تلخ مزه آن است كه معمولاً ماه مرداد تا مهرماه زمان برداشت مي‌باشد. عملكرد بذر گل مغربي در چين بين ۱۱۲۵ و ۱۵۳۰ كيلوگرم در هكتار است.

شرايط محيط و نگهداري

خاك

براي كاشت و رشد نياز به خاك نيمه سبك و با زهكشي مناسب دارد كه خيلي آب را در خود نگه ندارد. خاك شني ماسه‌اي و لومي مرطوب و داراي زهكشي مناسب با ph حدوداً ۶ براي رشد گل مغربي ايده آل است. اين گياه تحمل خاك‌هاي آهكي، شور، صخره‌اي، خشك و كم‌عمق را نيز دارد و به‌طوركلي نسبت به نوع خاك حساس نيست.

آبياري

تحمل خشكي و كم‌آبي گياه گل مغربي نسبتاً خوب است ولي در كل نياز به آبياري آن متوسط است و آبياري منظم باعث افزايش عملكرد آن مي‌شود. تا قبل از جوانه‌زني بذرها و همچنين در اوايل رشد گياه بستر هميشه مرطوب باشد. همچنين از آبياري زياد بپرهيزيد تنها كافي است اجازه ندهيد خاك خشك شود بعد از رشد كامل گياه آبياري هنگامي انجام شود كه خاك كاملاً خشك شده است.

نور

نياز به محيطي كاملاً پرنور و روشن و آفتاب كامل و مستقيم دارد. رشد و عملكرد آن در سايه كاهش مي‌يابد.

دما

گل مغربي گاهي تا دماي ۵- درجه را نيز تحمل مي‌كند. دماي مناسب براي جوانه‌زني بذر گل مغربي ۱۵ تا ۲۰ درجه بوده و دماي مناسب براي رشد اين گياه حداقل ۲- و حداكثر ۳۵ درجه است.

خواص دارويي و نحوه مصرف

همان‌طور كه گفته شد در ابتداي كشف گل مغربي اين گياه بيشتر به‌عنوان گياهي زينتي كاشته مي‌شد و صد سال بعد به‌عنوان گياهي دارويي شناخته شد و به فوايد گل مغربي پي بردند. امروزه از اين گياه در قالب كپسول گل مغربي، قرص گل مغربي، پماد گل مغربي ، روغن گل مغربي و لوسيون گل مغربي يافت مي‌شود. دانه‌هاي رسيده اين گياه بخش اصلي دارويي اين گياه را تشكيل مي‌دهد. ذرت‌هاي اين گياه داراي ۲۰ تا ۳۰ درصد روغن هستند كه يك منبع تجاري مهم جهت گاما لينولنيك اسيد (GLA) مي‌باشند. برخي از محققين عنوان كرده‌اند كه باوجود حضور سطوح بالاي گاما لينولنيك اسيد در بذر گياهاني مانند گل‌گاوزبان به نظر مي‌رسد روغن بذور گل مغربي فعال‌ترين فرم بيولوژيكي گاما لينولنيك اسيد را دارا است.

در ادامه به برخي خواص گل مغربي اشاره مي‌كنيم:

بهبود و التيام دهنده زخم‌ها

خاصيت ضدالتهابي

بهبود درمان بيش فعالي كودكان

آرام‌بخش و ملين

براي درمان بيماري آرتريت روماتوئيد و بيماري اسكلروز مفيد است

درمان بيماري‌هاي پوستي و اگزما

كاهش آسيب عصبي ناشي از ديابت

درمان عفونت‌هاي ويروسي

درمان بيمارهاي ناشي از كم‌كاري سلول‌هاي كبدي

تأمين‌كننده اسيدهاي چرب ضروري بدن

ضد سرطان و كاهش‌دهنده سطح كلسترول

كاهش‌دهنده فشارخون

حسن يوسف با نام علمي Solenostemon scutellarioides در گروه گياهان آپارتماني برگ رنگي و داراي ۱۵۰ گونه است. حسن يوسف براي كاشت در گلدان، باغ و باغچه بسيار مناسب است و چشم انداز بسيار زيبايي به وجود مي‌آورد و درصورتي‌كه زمستان در معرض سرما نباشد به‌صورت چندساله رشد مي‌كند. حسن يوسف‌ها به خاطر زيبايي رنگ برگ‌هايشان هم درون آپارتمان و هم در بيرون در رديف گياهان پرارزش و دوست داشتني قرار مي‌گيرند. وجه تمايز حسن يوسف با بسياري ديگر از گياهان خانگي برگ‌هاي رنگارنگ آن است كه مي‌تواند در بين گياهان ديگر متمايز باشد. جلوه گياه حسن يوسف به برگ‌هاي زيباي آن است؛ بنابراين در داخل خانه بايد در محل روشن نگهداري شود تا برگ‌ها رنگ خود را حفظ كنند. حسن يوسف رنگين كمان ميكس مخلوطي از بهترين و زيباترين رنگ‌ها است. گياه حسن يوسف براي برگ‌هاي زيبايي كه به جاي گل رشد مي‌كنند پرورش داده مي‌شود. حسن يوسف رنگين كمان ميكس براي كاشت در گلدان، باغ و باغچه بسيار مناسب است و چشم انداز بسيار زيبايي به وجود مي‌آورد. گياه حسن يوسف در صورتي كه زمستان در معرض سرما نباشد به‌صورت چندساله رشد مي‌كند.

كاشت

كاشت حسن يوسف از بذر بسيار آسان است و اگر طبق دستورالعمل ذيل مراحل كاشت را انجام دهيد به‌راحتي طي ۲ تا ۳ هفته شاهد جوانه‌زني خواهيد بود. گياه حسن يوسف هم براي كاشت در گلدان و هم براي كاشت در زمين مناسب است. درصورتي‌كه قصد داريد گياه را در خانه نگه‌داري كنيد هر زمان از سال مي‌توانيد اقدام به كاشت نماييد. اگر مي‌خواهيد حسن يوسف را در زمين بكاريد بذرها را ۶ تا ۸ هفته قبل از پايان سرما نشا كنيد و سپس نهال‌ها را بعد از رفع سرما در بهار به زمين انتقال دهيد.

بذر حسن يوسف را روي يك خاك سبك قرار دهيد، سپس آن‌ها را با لايه بسيار نازكي خاك بپوشانيد. تا زمان جوانه‌زني خاك حسن يوسف را مرطوب نگه داريد. دماي مناسب براي جوانه‌زني بذر حسن يوسف ۱۸ تا ۲۹ درجه سانتي‌گراد است. جوانه‌زني بذر حسن يوسف ۱۲ تا ۲۱ روز طول مي‌كشد. به‌محض اينكه جوانه‌ها ظاهر شدند، گلدان را در يك پنجره آفتابي قرار دهيد. درصورتي‌كه از چراغ رشد استفاده مي‌كنيد، روزانه ۱۲ ساعت بايد روشن باشد. درصورتي‌كه بذرها را در سيني نشا كاشته‌ايد بعد از اينكه گياه دو برگ تشكيل داد، هر نهال را در يك حفره از سيني نشا قرار دهيد يا هر نهال را در يك گلدان بكاريد. ۳ تا ۴ هفته بعد از جوانه‌زني از يك كود كامل طبق دستورالعمل شركت سازنده استفاده كنيد. نهال‌هاي حسن يوسف را بعد از اتمام سرما به زمين منتقل كنيد. قبل از انتقال نهال‌ها به زمين بايد آن‌ها را مقاوم كنيد. به اين صورت كه به مدت يك هفته در يك مكان سايه‌دار قرار دهيد (جايي كه از باد و آفتاب شديد محافظت شود).

اگر شب‌ها سرد باشد نهال‌ها را شب به خانه منتقل كنيد و سپس در روز بيرون از خانه قرار دهيد. بعد از يك هفته يك مكان داراي آفتاب كامل يا سايه-آفتاب براي كاشت نهال حسن يوسف انتخاب كنيد. خاك بايد غني و داراي زهكشي خوب باشد. بهتر است قبل از كاشت خاك را به عمق ۲۰ سانتي‌متر شخم بزنيد. علف‌هاي هرز و سنگ‌ها را از آن بيرون آوريد و خاك را با كودهاي ارگانيك يا كمپوست مخلوط نماييد. يك گودال در زمين حفر كنيد و هر نهال را در آن قرار دهيد به‌گونه‌اي كه ريشه به‌خوبي پوشيده شود. فاصله بين نهال‌هاي حسن يوسف را ۳۰ سانتي‌متر در نظر بگيريد. خاك را به‌طور مرتب مرطوب كنيد. مواظب علف‌هاي هرز باشيد و آن‌ها را كنترل نماييد. براي حفظ رطوبت و جلوگيري از رشد علف‌هاي هرز مي‌توانيد در اطراف نهال‌هاي حسن يوسف مالچ اضافه كنيد. بعد از مشاهده رشد جديد در گياه از يك كود متعادل استفاده نماييد.

هر زمان در گياه گل مشاهده كرديد بلافاصله آن را قطع كنيد، زيرا گياه به‌جاي توليد ريشه قوي‌تر و برگ‌هاي ضخيم، شروع به توليد دانه مي‌كند. درصورتي‌كه قصد داريد گياه حسن يوسف را در گلدان نگه داريد بايد هر نهال را در يك گلدان با قطر و عمق حداقل ۲۵ سانتي‌متر بكاريد. اگر از گلدان‌هاي بزرگ‌تر استفاده مي‌كنيد بين نهال‌ها ۲۰ تا ۳۰ سانتي‌متر فاصله قرار دهيد. از خاك غني با زهكشي خوب براي پر كردن گلدان استفاده كنيد. گلدان را در يك پنجره آفتابي بگذاريد. در طول فصل رشد هر دو هفته يك‌بار به گياه كود مايع متعادل دهيد. از كودهاي آهسته نيز مي‌توانيد استفاده نماييد. خاك را مرطوب نگه داريد ولي از خيس كردن خاك اجتناب كنيد.

شرايط پرورش و نگهداري گل حسن يوسف در منزل و آپارتمان

نحوه آبياري حسن يوسف: بستر كاشت حسن يوسف بايد مرطوب نگه‌داشته شود كه البته اين به معني خيس و غرقاب شدن خاك نيست. گياهان جوان در برابر خشكي كشيدن حساس‌تر از گياهان بالغ هستند. بهتر است قبل از آبياري سطح خاك را بررسي كنيد و اگر سطح خاك رطوبت خود را تا حدودي از دست داده بود گياه را آب دهيد. در طي زمستان از آبياري گياه كم كنيد اما مراقب خشكي نكشيدن گياه باشيد.

غبار پاشي و رطوبت حسن يوسف: در روزهاي گرم رطوبت مكان نگهداري حسن يوسف را افزايش دهيد و بهتر است كه اين كار را با روش زيرگلداني و سنگريزه انجام دهيد تا در اثر غبارپاشي و مرطوب شدن برگسار، بيماري‌هاي قارچي شيوع نيابد. دليل ديگر اين است كه اگر در زمان غبارپاشي از آب‌هاي با املاح و همچنين سرد استفاده كنيد احتمال ظهور لكه‌هاي سفيدرنگ بر روي برگ‌ها وجود دارد؛ بنابراين براي افزايش رطوبت هواي اطراف گياه بدين‌صورت عمل كنيد كه ابتدا يك زيرگلداني را كه بزرگ‌تر از زيرگلداني گياه است تهيه كنيد و داخل آن را تا لبه آن سنگريزه‌هاي درشت بريزيد. سپس زيرگلداني را تا نيمه ارتفاع ديواره آن آب بريزيد و گلدان حاوي گياه را بر روي سنگريزه‌ها قرار دهيد. مراقب باشيد تا ته گلدان حاوي گياه با آب موجود در زيرگلداني دوم، تماس نداشته باشد. گرماي محيط آب داخل زيرگلداني دوم را به‌تدريج تبخير كرده و رطوبت موردنياز برگسار گياه را فراهم مي‌كند.

نور مناسب حسن يوسف: نور مناسب حسن يوسف مي‌تواند مكان‌هاي نيمه سايه باشد و در چنين شرايطي رشد رويشي خوبي خواهد داشت. در چنين مكاني آفتاب صبح نسبت به آفتاب بعدازظهر ارجحيت دارد. اگر مكان نگهداري بيش‌ازاندازه سايه و تاريك باشد از ميزان رشد گياه و همچنين درخشندگي رنگ‌هاي اين گياه كم مي‌شود، برگ‌ها كم‌رنگ مي‌شوند و يا حتي تغيير رنگ مي‌دهند و ساقه‌ها نيز بلند و ضعيف شده و فاصله بين برگ‌ها نيز زياد مي‌شود. اگر به آبياري و همچنين حفظ رطوبت برگسار توجه شود مي‌توان در مكان‌هاي آفتاب‌گير هم اين گياه را نگهداري كرد اما رنگ برگسار آن گياه با زماني كه در مكان سايه و نيم‌سايه نگهداري شود متفاوت خواهد بود. اشعه مستقيم آفتاب در روزهاي گرم موجب سوختن و قهوه‌اي شدن برگ‌ها خواهد شد. همچنين براي رشد يكنواخت برگسار و عدم انحراف آنان به‌سوي نور هرچند وقت يك‌بار گلدان را ۱۸۰ درجه بچرخانيد.

دما مناسب براي حسن يوسف: دماي نگهداري گل حسن يوسف براي روز ۲۹- ۲۳ درجه سانتي‌گراد است و دماي مناسب شبانه براي اين گياه ۲۱ – ۲۰ است. البته دماي گل حسن يوسف اگر از ۲۴ درجه بالاتر برود بايد به تأمين رطوبت هواي مكان نگهداري گياه نيز توجه كرد. دماي زياد و خشكي هوا موجب چروكيدگي و خشكيدگي برگسار و در نهايت مرگ گياه مي‌شود. سرماي هوا در طي شب موجب زرد شدن برگ‌ها و يا اصولاً كم‌رنگ شدن رنگ برگ‌ها خواهد شد. در طي زمستان بهترين دما براي حسن يوسف ۲۰-۱۵ درجه سانتي‌گراد است و البته اين گياه تا ۱۰ درجه سانتي‌گراد را نيز مي‌تواند تحمل كند اما دما در ۴ درجه سانتي‌گراد موجب از بين رفتن گياه مي‌شود. با فرارسيدن بهار زماني گلدان را به محيط بيرون از خانه منتقل كنيد كه دماي هوا به بيش از ۱۵ درجه افزايش يافته باشد.

خاك مناسب گلدان حسن يوسف: خاك حسن يوسف بايد زهكشي مناسبي داشته و مرطوب باشد. از جمله تركيبات بستر خاك حسن يوسف مي‌توان به يك قسمت پيت، ۳ قسمت خاك معمولي باغچه، ۲ قسمت پوسته پوسيده درختان، يك قسمت خاك‌برگ و يا مخلوطي از خاك معمولي باغچه، خاك‌برگ و ماسه اشاره كرد. حسن يوسف به خاكي با كمي قليايت نياز دارد بنابراين كاربرد آب‌هاي املاح دار اشكالي ايجاد نمي‌كند و معمولاً از موادي همانند پيت موس كه منجر به اسيدي شدن خاك مي‌شوند براي تركيب بستر كاشت اين گياه استفاده نمي‌شود.

كود مناسب براي حسن يوسف: در طي فصل رشد بهار و تابستان مي‌توان از كودهاي محلول مخصوص گياهان آپارتماني البته با نصف غلظت معمول، براي غذادهي اين گياه استفاده كرد. استفاده از كودهايي با ميزان نيتروژن زياد موجب آبكي شدن و عدم استحكام ساقه‌ها مي‌شود و برگ‌ها نيز بدرنگ خواهند شد.

روش هرس گل حسن يوسف: براي آنكه گياه به شكل بوته رشد كند مي‌توان از ساقه‌هاي مركزي گياه در حدود ۱۵-۱۰ سانتيمتر باقي گذاشت و بقيه را قطع كرد تا رشد جوانه‌هاي جانبي تحريك شود. البته شاخه را از نزديكي سطح خاك هم مي‌توانيد قطع كنيد و مشكلي براي رشد بعدي اين شاخه ايجاد نمي‌شود. عمل كوتاه كردن شاخه‌هاي حسن يوسف عملي اجتناب‌ناپذير است در غير اين صورت شاخسار بيش‌ازاندازه بلند و علفي خواهند شد و بخصوص در گياهاني كه اصطلاحات پير شده‌اند موجب بدشكلي گياه خواهد شد. براي حفظ قدرت رويش گياه زماني كه ساقه‌هاي گل شكل گرفتند مي‌توان آنان را جدا كرد.

دليل ريختن برگ حسن يوسف: يكي از شايع‌ترين آفات حسن يوسف شپشك آردآلود است كه معمولاً در برگ ساقه و زاويه بين برگ و ساقه مستقر مي‌شود و از شيره گياهي تغذيه كرده و موجب زردي، بدشكلي، پژمردگي و دليل ريزش برگ حسن يوسف است.

علت زرد شدن برگ‌هاي حسن يوسف: اگر برگ‌هاي پاييني و پير هستند كه به‌نوبت زرد شده و مي‌ريزند كه روندي كاملاً طبيعي است، (زيرا با رشد گياه و درصورتي‌كه مواد غذايي به‌طور مرتب به گياه نرسد. مواد لازم از برگ‌هاي پير به برگ‌هاي جوان منتقل مي‌شوند و برگ‌هاي پير به‌مرور زرد شده و ريزش مي‌كنند. براي به تأخير انداختن روند ريزش برگ‌هاي كهنه مي‌بايست از تغذيه كامل گياه مطمئن شد آنگاه به دنبال عوامل و نشانه‌هاي ديگر رفت) اما اگر چند برگ با همديگر به اين عارضه مبتلا مي‌شوند احتمال افراط در آبياري و برعكس خشكي ديدن گياه فراوان هست.

بهترين روش تعيين زمان مناسب براي آبياري اين است كه سطح خاك را به اندازه ۲-۳ سانتي­متر كنار بزنيد و خشكي را بررسي نماييد. با انگشت خاك را لمس كنيد درصورتي‌كه خاك به دست شما نچسبد شروع به آب دادن كنيد. سوراخ‌هاي زهكش ته گلدان را كنترل و از باز بودن سوراخ‌هاي انتهايي گلدان و خروج آب اضافي از گلدان مطمئن شويد. از جمع شدن آب در زيرگلداني جلوگيري كنيد و يا داخل زيرگلداني (بين گلدان و زيرگلداني) يك لايه سنگريزه قرار دهيد به‌نحوي‌كه خاك گلدان در تماس مستقيم با آب قرار نگيرد. اين كار در جلوگيري از باتلاقي شدن خاك مؤثر است.

آفت گل حسن يوسف: رطوبت بيش از اندازه خاك و همچنين سرد بودن هوا در طي ماه‌هاي سرد يكي از دلايل شيوع بيماري‌هاي قارچي و پوسيدن ساقه‌هاي اين گياه است. مگس سفيد از جمله آفات گل حسن يوسف است كه از شيره گياه تغذيه مي‌كند و ماده چسبناك عسلك را توليد مي‌كند كه محل مناسبي براي رشد برخي از قارچ‌ها هستند. شته يكي ديگر از آفات گياه حسن يوسف است كه از شيره گياهي تغذيه مي‌كند كه در نتيجه برگ‌ها بخصوص برگ‌هاي نواحي جوان زردرنگ و چروكيده مي‌شوند. شته‌ها عسلك نيز توليد مي‌كنند كه درنتيجه سطح برگ‌ها چسبناك مي‌شود و محل مناسبي براي رشد برخي از انواع قارچ‌ها است. كنه‌هاي تارعنكبوتي نيز يكي از آفت‌هاي گل حسن يوسف است كه براثر فعاليت آن علاوه بر تشكيل تار در قسمت‌هاي بسيار جوان گياه و همچنين نواحي زيرين برگ‌ها، برگ‌ها بدرنگ، چروكيده و خشكيده مي‌شوند و درنهايت زردرنگ شده و مي‌ريزند.

يكي از بيماري‌هاي قارچي حسن يوسف سفيدك پودري Podery mildew است كه در ابتدا بر روي برگ‌ها لايه‌اي سفيدرنگ تشكيل مي‌شود و به‌تدريج قهوه‌اي رنگ مي‌شود و ممكن است برگ‌ها به هم بپيچند و چروكيده شوند. سفيدك دروغين Downy mildew نيز بيماري ديگر اين گياه است كه منجر به شكل‌گيري لكه‌هاي قهوه‌اي رنگ بر روي پشت و روي برگ و ريزش برگ‌ها مي‌شود. بيماري ديگر بيماري ويروسي لكه نكروزه گل حنا است كه منجر به بروز لكه‌هاي قهوه‌اي و يا زرد نامنظم بر روي برگ‌ها و كوتاهي قامت و بدشكلي گياه خواهد شد. حشره تريپس عامل اصلي شيوع اين بيماري است.

خواص گل حسن يوسف در خانه

۱-القاي حس شور و نشاط در محيط

گل حسن يوسف از گل‌هاي برگ زينتي است كه برگ‌هاي رنگي آن جذابيت فوق‌العاده‌اي در محيط ايجاد مي‌كند. رنگي بودن برگ‌هاي حسن يوسف شورونشاطي فوق‌العاده به محيط مي‌بخشد و محيط را سرشار از انرژي مي‌كند. گل حسن يوسف، با توجه به برگ‌هايي سرشار از رنگ‌دانه در رنگ‌هاي گرم و انرژي‌بخش همچون ارغواني، صورتي، قرمز، نارنجي، زرد و سبز به‌خوبي هيجان و نشاط فوق‌العاده‌اي را در محيط ايجاد مي‌كند.

۲- ايجاد طراوت و سرزندگي

گل‌هاي طبيعي سرشار از حس طراوت و سرزندگي‌اند. گل حسن يوسف با توجه به گونه‌هاي متنوعش و برگ‌هاي رنگي‌اش با قرار گرفتن در محيط منزل به‌خوبي محيط را سرشار از حس طراوت و سرزندگي مي‌كند.

۳-تصفيه هوا

تقريباً اكثر گياهان با جذب دي‌اكسيد كربن و آزاد كردن اكسيژن در فضا، هواي محيطي كه در آن قرار دارند را تصفيه مي‌كنند. همچنين با جذب گازهاي آلوده محيط و به‌جاي آن آزاد كردن اكسيژن تأثير زيادي در تميز كردن هواي اطراف خود دارند. گل حسن يوسف از اين قاعده مستثني نبوده و نقش به سزايي در تصفيه هواي محيط دارد.

۴-ايجاد حس آرامش و بهبود سلامت روان

گياهان و گل‌ها سرشار از حس آرمش‌اند. گل حسن يوسف نيز مي‌تواند به‌خوبي احساس امنيت و آرامش را به شما ببخشد. مشاهده گل‌ها و گياهان در طول روز به‌خوبي مي‌تواند حس آرامش را در افراد ايجاد كند. معمولاً محيط‌هايي كه داراي تعدادي گل و گياه هستند نسبت به محيط‌هاي خشك و بي‌جان حس آرامش و نشاط بيشتري دارند.

۵-افزايش رطوبت منزل

گل‌ها و گياهان مقداري از ميزان آب دريافتي خود را توسط تعريق از دست مي‌دهند كه موجب مي‌شود رطوبت محيط اطراف خود را افزايش دهند. گل حسن يوسف از گياهان نيازمند آبياري و رطوبت بالا است. تأمين آب و رطوبت موردنياز گل حسن يوسف موجب مي‌شود كه محيط اطراف آن رطوبت بيشتري پيدا كند.

۶- كاهش گردوغبار

سطح برگ‌هاي گل حسن يوسف حالتي كرك دار و مخملي شكل داشته كه تأثير به سزايي در جذب گردوغبار دارد و موجب مي‌شود كه آلودگي و گردوغبار محيط كاهش پيدا كند. حسن يوسف پس از جذب گردوغبار به‌واسطه برگ‌هايش اكسيژن تازه در محيط آزاد مي‌كند كه مي‌تواند محيط را پاكيزه‌تر كند.

۷- افزايش اكسيژن محيط

گل‌ها و گياهان با جذب دي‌اكسيد كربن و آزاد كردن اكسيژن نقش به سزايي در افزايش اكسيژن محيط دارند. گل حسن يوسف نيز با آزاد كردن اكسيژن بالا در محيط به‌خوبي محيط را تميزتر و سرشار از اكسيژن تازه مي‌كند. همچنين وجود اكسيژن تازه در محيط هواي محيط را سبك‌تر مي‌كند كه در زمان تنفس كاملاً حس خواهد شد. تنفس در محيط‌هايي كه داراي گل و گياه هستند بسيار راحت‌تر و عميق‌تر خواهد بود.

گل ابري گياهي يك‎ساله با نام علمي Ageratum houstonianum، متعلق به تيره آفتابگردان (Asteraceae & Cmpositeae) مي‎باشد كه بومي جنوب غرب آمريكا و مكزيك است و در ساير نواحي دنيا مانند بخش‎هايي از اروپا و بريتانيا، به‎صورت فرار از كشت به‎عنوان گياه خودروي (هرز) ديده مي‎شود. گل ابري به‎طور طبيعي در ايران نمي‎رويد ولي به‎عنوان زينتي در مناطق مختلف كشور كاشته مي‎شود. گياه به‎دليل سهولت تكثير و داشتن گل‎هاي رأسي الوان موردتوجه پرورش‎دهندگان گل و گياه در سراسر جهان قرار گرفته است.

گل ابري نام گلي زيبا و زينتي است كه بومي مناطق مكزيك است و از آنجا به ساير كشورها به دليل تنوع رنگ و زيبايي كه دارد صادر شد. گل ابري بوته‌اي شكل و به‌صورت دائمي است ولي معمولاً آن را هرساله كشت مي‌كنند. اين گل به‌صورت متراكم مي‌باشد. گل‌هاي اين گياه لوله‌اي سفيد، قرمز، آبي و بنفش است. زماني كه گل‌هاي گل ابري شكفته و باز شوند تمامي سطح برگ را همچون ابريشمي پوشانند، طوري كه بوته غرق در گل مي‌شود. گل ابري گياه پر رشدي است. از گل ابري كه داراي واريته بلندي مي‌باشند براي حاشيه‌ها و تپه‌هاي استفاده مي‌شود و گل‌هاي ابري كه واريته كوتاهي دارند براي تزئين فضاي پارك‌ها و همچنين نقشه‌هاي موزاييكي استفاده مي‌شود. تلفيق رنگ‌هاي گل ابري يك فضاي رؤيايي و رمانتيكي را به وجود مي‌آورد.

امروزه ارقام متنوعي از نظر فرم بوته و رنگ گل‎ها توسط متخصصين اصلاح و نبات توليد شده و به‎عنوان گياه زينتي مورداستفاده قرار مي‎گيرد. ارتفاع بوته در اين ارقام از ۳۰ تا ۱۰۰ سانتيمتر متغير است. فرم‎هاي پابلند، پاكوتاه و پا متوسط با رنگ هاي گل ابري آبي، گل ابري صورتي، گل ابري نقره اي و گل ابري سفيد بيشتر موردتوجه است. رقم‎هاي پابلند علاوه بر استفاده به‎عنوان زينتي در فضاهاي سبز، باغچه‎ها و پارك‌ها مي‎توانند به‎عنوان گل شاخه بريده استفاده شود. ارقام پاكوتاه را نيز مي‎توان در فضاهاي سبز، گلدان‎ها، حياط و يا بالكن منازل كشت نمود. دوره گلدهي پايداري دارد و از اواخر بهار شروع و تا اواخر فصل رشد يعني پائيز ادامه مي‎يابد حتي در آذر ماه گل ابري در باغ جلب توجه مي‌كند و در اين روزها بذر فراواني دارد.

در صورتي كه اين گياه ۸-۱۰ هفته قبل از كاشت در زمين اصلي، در اواخر زمستان و يا اوايل بهار در گلخانه كشت شود، گلدهي از اواسط بهار آغاز و تا پايان فصل رشد ادامه مي‎يابد. براي گلدهي بهتر گياه و رشد بوته‌اي مي‌بايست بعد از پژمرده شدن گل‌ها نسبت به سرزني گياه اقدام كرد تا گل‌هاي جوان‌تر ظاهر شوند.

كاشت

گياه تا حد قابل قبولي در مقابل كم‌آبي مقاوم است اما وجود رطوبت مناسب در محيط ريشه باعث رشد بهينه و بروز استعدادهاي گياه مي‎گردد. دور آبياري در گياه كاملاً وابسته به ميزان مواد آلي خاك است. خاك‎هاي غني از مواد آلي با درصد مناسبي از رس، توانايي بالايي در حفاظت آب در خاك دارند و در اين قبيل خاك‎ها دور آبياري بيشتر از خاك‎هاي شني سبك، در نظر گرفته مي‎شود. براي اجتناب از بروز بيماري در گياهان، از آبياري باراني كه شرايط مناسب براي بيماري‎ها بخصوص بيماري‎هاي قارچي را فراهم مي‎كند، حتي‎الامكان استفاده نشود. آبياري قطره‎اي، نشتي و جوي‎‎پشته‎اي بهترين روش آبياري در اين گياه مي‎باشند. در روزهاي گرم تابستان براي جلوگيري از ايجاد تنش در گياه، بهتر است گياه آب بيشتري دريافت نمايد. اين گياه به‌خوبي در شرايط مختلف نوري رشد مي‎كند، اما براي رشد ايده‎آل نياز به آفتاب مناسب دارد. با وجودي كه در آفتاب كامل گل­ساره‌هاي پرپشتي توليد مي‎كند اما به راحتي در نيم‎سايه نيز قابل‌كشت است. در صورت كاشت گل ابري در مناطق سايه‎اي ارتفاع گياه بيشتر و تعداد گل در بوته‎ها كمتر از شرايط آفتابي است. دماي مناسب براي جوانه‎زني بذر گل ابري ۱۸-۲۱ درجه سانتي‌گراد است. دماي بهينه رشد گياه ۱۶-۲۱ درجه سانتي‌گراد مي‎باشد و در زير دماي ۱۶ درجه سانتي‌گراد گلدهي گياه به‎دليل عدم دريافت مجموع دماي موردنياز گلدهي به تأخير مي‎افتد. گياه تا دماي ۳۰ درجه سانتي‌گراد و حتي كمي بيشتر را به‌خوبي تحمل مي‎كند.

گل ابري در هر خاكي با زهكشي مناسب رشد مي‎كند. حتي در خاك‎هاي ضعيف قادر به تخليه مواد غذايي خاك است. در خاك‎هاي رسي سنگين به‎دليل عدم زهكشي مناسب رشد ريشه به تأخير مي‎افتد و نياز اكسيژن ريشه به‎خوبي تأمين نمي‎شود. اين عامل باعث كاهش رشد و ايجاد بيماري در ريشه گياه مي‎شود. گياه براي رشد مطلوب، خاك غني از مواد آلي كه قبل از كاشت گل ابري به خاك اضافه مي‎شود، نياز دارد. مواد آلي در خاك باعث ايجاد خلل و فرج و تأمين هواي موردنياز در خاك مي‎شود و از پوسيدگي ريشه جلوگيري مي‎شود.pH خاك براي رشد مطلوب ۸/۵-۲/۶ است و گياه خاك‎هاي نسبتاً اسيدي را براي رشد ترجيح مي‎دهد. در خاك با pH بالا (خاك‎هاي قليايي) كمبود آهن در خاك احساس مي‎شود كه با اضافه كردن سولفات آهن مشكل حل مي‎شود. گياهاني كه كمبود آهن دارند شاخ و برگ رنگ‎پريده و زرد دارند. البته شاخ و برگ زرد ممكن است با كمبود ازت نيز ايجاد شود كه در اين حالت تمامي سطح برگ برخلاف كمبود آهن كه رگبرگ‎ها سبز هستند، تمامي سطح برگ سبز كم‎رنگ يا زرد مي‎شود.

گل ابري از طريق بذر در اواخر زمستان (بهمن ماه) در شاسي و يا به‎صورت مستقيم در زمين اصلي در اوايل ارديبهشت‎ماه كشت مي‎شود و از طريق قلمه نيز تكثير مي‎يابد. قلمه‎ها را از روي پايه مادري كه در گلخانه نگهداري مي‎شود در اواخر زمستان برداشت و در شاسي نيمه‎گرم مي‎كارند و پس از ريشه‎دهي در گلدان مي‎كارند تا براي بهار آماده شود. دانه‎ها (بذرهاي) گياه براي جوانه‎زني نياز به نور دارند بنابراين نبايد عميق كاشته شوند. براي پرهيز از كاشت عميق پس از افشاندن بذر گل ابري ها، روي آن‌ها را با لايه نازكي از كود دامي مي‎پوشانند. نكته قابل‌توجه در مورد اين گياه اينكه براي داشتن گل‎هاي متعدد و باكيفيت و تحريك گياه براي گلدهي زياد بهتر است فواصل بوته‎ها از يكديگر كمي بيشتر در نظر گرفته شود. براي داشتن تراكم مناسب معمولاً ميزان بذر را كمي بيشتر در نظر گرفته و پس از سبز كردن اقدام به تنك كردن و اصلاح تراكم مي‎نمايند.

بيماري‎هاي اصلي اين گياه كپك پودري و بوته‎ميري با عامليت قارچ Pythium است كه تحت تأثير مستقيم نحوه آبياري و رطوبت قرار مي‎گيرد. كپك پودري به‎صورت قارچ سفيد در سطح فوقاني برگ ظاهر مي‎شود و ممكن است در گل‎آذين نيز تشكيل شود. پيتيوم نيز باعث مرگ گياه از ناحيه طوقه (محل تماس ريشه و ساقه در نزديكي سطح خاك) و ريشه مي‎شود كه در آن گياه به‎كلي از بين مي‎رود. بهترين روش پيشگيري استفاده از آبياري قطره‎اي و انجام حداقل آبياري باراني و پرهيز از تماس آب با اندام‎هاي هوايي گياه است. حذف گياهان هرز كه باعث تضعيف گياه و ايجاد رطوبت و سايه در كانوپي (سايه‎انداز) گياهان مي‎شوند، از شيوع بيماري مي‎كاهد. همچنين مي‎توان از سموم قارچ‎كش براي مبارزه با بيماري‎هاي قارچي استفاده نمود. شته‎ها، مگس سفيد، تريپس و كنه‎هاي تارتن آفات مهم ابري هستند. تريپس‎ها با مكيدن سلول‎هاي گياهي و استفاده از مواد غذايي آن‌ها باعث تضعيف گياه مي‎شوند. ايجاد لكه‎هاي خاكستري- نقره‎اي بر روي شاخ و برگ از علائم وجود تريپس است. در سطوح بالاتر آلودگي، برگ‎ها پژمرده مي‎شوند. تريپس‎ها همچنين يك كانال براي انتقال ويروس به داخل گياه هستند. وجود پيچش در برگ و عسلك نشانگر حمله شته به گياه مي‎باشد. شته‎ها نيز با سوراخ كردن بافت‎هاي گياهي از شيره پرورده تغذيه و گياه را تضعيف مي‎كنند. وجود عسلك موجب افت ميزان فتوسنتز به‎دليل بستن روزنه‎هاي گياهان و تشكيل قارچ و باعث افت كمي و كيفي توليد گياه مي‎شود. كنه‎هاي عنكبوتي (تارتن) از قسمت زيرين برگ تغذيه مي‎كنند. اين تغذيه باعث ايجاد لكه‎هاي زرد و كاهش رشد گياه مي‎شود. به ياد داشته باشيد كه گياهان سالم و قوي كمتر در معرض آفات و بيماري‎ها قرار مي‎گيرند. درخصوص نگهداري گل ابري براي كنترل شته‎ها از سموم شته‎كش موجود در بازار از جمله ايميدو كلوپرايد، متاسيستوكس و … مي‌توان استفاده كرد و براي كنترل كنه‎ها، مگس سفيد و تريپس از سموم دانيتول و پروپارژيت و … استفاده مي‎شود.

كرن بري به‌صورت بوته يا درختچه‌اي كوچك رشد مي‌كند. اين گياه ميوه كوچكي قرمز رنگي دارد كه معمولاً از اوايل فصل پاييز تا شروع زمستان مي‌رسد. گياهي زيبا و زينتي است. گل‌هاي اين گياه به‌صورت تجميع شده بر روي شاخه گياه ظاهر مي‌شود و منظره زيبايي را پديد مي‌آورد، گل‌ها به رنگ سفيد و صورتي است. اين درختچه كوچك باردهي بالايي دارد، طوري كه تعداد ميوه‌هاي آن از برگ‌هاي درخت بيشتر است. شاخ و برگ اين گياه با شرع فصل پاييز تغيير رنگ مي‌دهد و به رنگ زرد، قرمز يا بنفش تغيير مي‌كند. ساقه باريكي و نازكي دارد.كرن بري به‌صورت بوته‌اي رونده رشد مي‌كند. ارتفاع آن به 20 سانتي‌متر مي‌رسد و طول شاخه‌هاي آن به 2 متر نيز مي‌رسد. ميوه كرن بري خوراكي است. خواص بسياري براي سلامتي دارد. طعم ميوه اين گياه ترش و شيرين است.

گياه كرن بري به‌صورت درختچه‌هاي كوتاه و هميشه سبز است كه برگ‌هاي ريزي دارد. به طوري كه ميوه كرن بري از برگ‌هاي گياه بزرگ‌تر است. رنگ اين ميوه در ابتدا سفيد است و بعد از آنكه رسيد به رنگ قرمز درمي‌آيد. اين ميوه‌ها علاوه بر ارزش غذايي از خواص درماني بسياري برخوردار هستند. مزه ميوه كرن بري ترش و شيرين (ملس) است و غال با ترشي بر شيريني چيره است. كرن بري‌ها در امريكا و كانادا به شكل تجاري كشت مي‌شوند، ميوه‌هايشان به‌صورت تازه مصرف مي‌شوند و يا از آن‌ها براي تهيه آب‌ميوه، سس، مربا و خشكبار (كرن بري خشك) استفاده مي‌شود.

كاشت

خاك مناسب براي كاشت كرن بري بايد زهكشي بالايي داشته باشد و تقريباً هميشه مرطوب باشد، آفتاب كامل را دوست دارد ولي سايه جزئي را نيز تحمل مي‌كند. حتماً براي كاشت بذر كرن بري از خاك‌هاي آماده و استريل استفاده كنيد، پيت ماس بهترين انتخاب براي كاشت اين بذور است. گلدان موردنظر را پر از خاك كنيد و خاك را با دست فشار دهيد تا فشرده شود سپس اقدام به آبياري كنيد به طوري كه آب به‌صورت كامل از آن خارج شود. بعد از چند ساعت و خارج شدن كامل آب گلدان مقداري خاك را فشار دهيد تا آب‌هاي اضافي در بافت خاك نيز خارج شود. فاصله كاشت بذر كرن بري بين 30 تا 60 سانتيمتر است. بذرها را در عمق ۰٫۵ سانتي‌متري بكاريد و با اسپري به آرامي به آن آب بدهيد. گلدان (ها) را به مدت يك ماه در محلي نورگير و به دور از نور مستقيم آفتاب قرار دهيد (دماي محيط ۱۵ تا ۲۰ درجه). در تمامي دوره جوانه‌زني خاك نبايد رطوبت را از دست دهد.

گلدان (ها) را به يك ماه و نيم درون يك مشما شفاف قرار دهيد و درب آن را ببنديد و بر روي آن دو سوراخ كوچك ايجاد كنيد سپس داخل يخچال قرار دهيد (دماي حداكثر ۵ درجه و حداقل -۳ درجه). بعد از گذشت دوره سرمادهي گلدان (ها) را از يخچال خارج كنيد و در محيطي پرنور و نسبتاً خنك (حداكثر ۱۵ درجه) منتقل كنيد. جوانه‌زني بعد از گذشت ۱۵ تا ۲۵ روز اتفاق مي‌افتد.گل‌هاي كرن بري در اواخر بهار ظاهر مي‌شود و رنگ آن صورتي بسيار ملايم مايل به سفيد است و گل‌ها در اوايل پاييز تا زمستان به ميوه خوش رنگ و خوش طعم كرن بري تبديل مي‌شوند.

خواص

مهم‌ترين خواص كرن بري جلوگيري از مبتلا شدن به سنگ كليه و معالجه عفونت‌هاي كليه است. تحقيقات نشان مي‌دهد كه كرن بري از چسبيدن پاتوژن‌هاي هليكوباكتر به ديواره‌ي معده جلوگيري مي‌كند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه آنتي اكسيدان‌هاي كرن بري اكسيداسيون LDL را مهار مي‌كند و از خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي، عروقي مي‌كاهد. مصرف ميوه كرن بري براي درمان عفونت‌هاي مجاري ادراري مفيد است مصرف آب كرن بري يا خشك آن مي‌تواند به سلامت مغز، سيستم ايمني و قلب و عروق كمك كند. نوعي تركيب خاص در كرن بري آزمايش شده كه همچون پلي فنول‌ها و آنتي‌اكسيدان‌ها بر تمام قسمت‌هاي بدن تأثير گذاشته و به بهبود عملكرد كليه‌ها، قلب و گردش خون منجر مي‌شود. پلي فنول‌ها خاصيت ضدالتهابي دارند و در خوراكي‌ها و نوشيدني‌هاي ديگري همچون چاي سبز و قهوه وجود دارند. بيشتر ميوه‌هاي توت مانند از قبيل تمشك، توت فرنگي و كرن بري سرشار از پلي فنول‌ها هستند.

جديداً محققان چيني فوايد جديد اين ميوه خوش رنگ را كشف كرده‌اند. آن اين كه كرن بري قادر است عفونت مخصوص معده را به نام چند نوع آنتي‌بيوتيك قوي و به مدت حدود يك ماه استفاده نمايد تا بتواند اين عامل عفونت و باكتري مزاحم را از بين ببرد. گاهي اين عفونت هر چند سالي يك بار شخص معالجه شده را دوباره بيمار مي‌كند، چون مي‌تواند به آساني انتقال يابد و رشد كند. علائم آلوده بودن به HBP هم درد‌هاي مزاحم معده است كه شباهت مخصوصي با زخم معده دارد و سوزش معده و ترش كردن و … را به همراه دارد كه با آزمايش خون تشخيص داده مي‌شود. HBP اگر درمان نشود امكان بروز سرطان معده را افزايش مي‌دهد. كپسول كرن بري از ديگر موارد مصرف و داراي همان فوايد كرن بري است.

كرن بري خواص زيادي براي پوست دارد. آب كرن بري، پوست را بازسازي، مرطوب و روشن مي‌كند. اين آبميوه براي رفع چين و چروك كه در درجه اول از راديكال‌هاي آزاد ناشي مي‌شوند، مؤثر است. دمنوش كرن بري (چاي كرن بري) همچنين مي‌تواند براي سلامت دهان و دندان مفيد باشد. براساس مطالعات مصرف كرن بري و محصولات حاوي آن عفونت‏‌هاي باكتريايي در دهان، خطر ابتلا به پوسيدگي دندان و بيماري‏‌هاي لثه را مي‌كاهد و از تشكيل پلاك دنداني جلوگيري مي‌كند. به گفته محققان در مركز زيست شناسي دهان و دندان پزشكي Eastman در مركز پزشكي دانشگاه روچستر، كرن بري با جلوگيري از اتصال باكتري‌ها به دندان‌ها التهاب‌هاي دهاني را كاهش مي‌دهد. ميوه‌هاي خشك در مقايسه با ميوه‌هاي تازه، كالري و كربوهيدرات بيشتري دارند.

براي خريد بذر كرن بري و ساير بذر ميوه ها به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.

كارلا (مومورديكا كارانتيا، مامورديكا، جگر زليخا، خربزه جذامي، خربزه تلخ، خيار كارلا، خيارچنبر تلخ، خيار تلخ كارلا) يكي از گياهان دارويي بسيار مفيد و رايج مصرفي در آسياي جنوبي است. كارلا از جمله گياهان بالارونده است كه به‌سرعت رشد مي‌كند. اين گياه جزء خانواده كدوئيان مي‌باشد. ارتفاع اين گياه به ۵ متر نيز مي‌رسد و بهتر است براي رشد حتماً از داربست يا قيم استفاده شود. معمولاً براي استفاده از ميوه و همچنين ساير اندام‌هاي گياه كارلا را مورد كشت قرار مي‌دهند. برگ‌هاي اين گياه، گرد، پنجه‌اي و زيبا بوده و داراي ميوه‌هاي كمي عجيب و غريب است. اندازه برگ‌هاي كارلا معمولاً بين ۴ تا ۱۲ سانتي‌متر متغير مي‌باشد. ميوه‌هاي كارلا طعم تلخي دارد ولي خواص درماني و دارويي بي‌نظير آن دليل مصرف بالاي آن در اين كشورها شده است. علاوه بر آسياي جنوبي در آفريقاي شرقي و جنوب آمريكا نيز گونه‌هاي ديگر اين ميوه براي اهداف دارويي و غذايي كشت مي‌شود. كارلا گياهي گرمسيري و نيمه گرمسيري/ معتدل بوده و همانند كدو يا خيار است و داراي مزه تلخ مي‌باشد. بر روي سطح اين خيار برجستگي هاي نامنظمي قرار گرفته كه ظاهر آن را از خيارهاي معمولي متمايز مي‌كند.

رنگ كارلا يا كارلا در ابتداي تشكيل سبز تيره بوده و بعد از گذشت زمان به رنگ سبز روشن‌تر و اگر بر روي بوته بماند به رنگ زرد مايل به نارنجي تبديل مي‌شود و بعد از مدتي بر روي بوته مي‌تركد و بذرهاي آن بر روي زمين مي‌ريزد. توجه داشته باشيد كه اين ميوه هر چه ديرتر برداشت شود داراي تلخي كمتر بوده و خوش خوراك‌تر است. گياه كارلا يا خربزه تلخ ميوه‌اي گرمسيري و نيمه گرمسيري است و در مناطق معتدل نيز مي‌توان به‌صورت يك‌ساله كشت نمود.

كاشت كارلا

كارلا نيز مانند ساير گياه كدوئيان جزو سبزيجات فصل گرم نسبت به سرما حساس‌ و كاشت آن‌ها در هواي گرم انجام مي‌گيرد. كارلا در انواع خاك رشد مي‌كند، اما خاك شني لومي به‌خوبي زهكشي شده براي كشت در هواي آزاد مناسب است. بهترين رشد و ميوه‌ بندي آن در pH حدود ۸/۶-۶ رخ مي‌دهد. pH خيلي پايين (زير ۵/۵) مي‌تواند ميوه‌ بندي را كاهش دهد. كشت آن به دو صورت مستقيم و غيرمستقيم (نشايي) انجام مي‌گيرد. در كشت مستقيم، بذر كارلا مستقيماً در زمين اصلي كاشته مي‌شود. جهت سهولت جوانه‌زني و تسريع در اين كار ممكن است بذور را يك تا دو روز قبل از كاشت در يك پارچه مرطوب در دماي ۲۵ درجه سانتي‌گراد بخيسانند. فاصلۀ دو خط كشت ۳ – ۵/۲ متر و همچنين فاصلۀ بوته‌ها نيز ۳۰-۳۰ سانتي‌متر مي‌رسد. روش كاشت به‌صورت كپه‌اي است و پس از سبز شدن تعداد بوته‌ها را به ۱ تا ۲ عدد كاهش مي‌دهند. عمق كاشت بذر گياه كارلا ۲ سانتي‌متر يا كمي بيشتر است. بوته كارلا براي رشد اوليه خود احتياج به گرما و رطوبت كافي دارد، بنابراين عمل كاشت بذر خيار كارلا تا زماني كه دماي خاك به ۲۰-۱۸ درجه سانتي‌گراد نرسيده است انجام نمي‌گيرد. بديهي است كه با افزايش دما مثلاً تا حد ۲۵ درجه يا بيشتر، جوانه‌زني نيز تسريع مي‌گردد. ميزان بذر موردنياز براي يك هكتار ۳-۲ كيلوگرم است. تهيه و آماده‌سازي زمين مثل خيار است.

كشت غيرمستقيم در اقليم‌هاي خيلي سرد صورت مي‌گيرد. بهتر است قبلاً در يك گلخانه در سيني‌هاي نشاء يا گلدان‌هاي كيسه‌اي كشت شوند و سپس در هواي مناسب به زمين اصلي منتقل گردند. كارلا به‌سرعت و بلافاصله پس از دو هفته بعد از كاشت رشد مي‌نمايد و ساقه‌هاي رونده آن به‌صورت پيچكي حركت مي‌كند. براي رشد بهتر و همچنين برداشت آسان‌تر بهتر است از قيم‌ها و شبكه داربستي استفاده شود تا از نظر اندازه و راندمان محصول، نتيجه كار بهتر باشد و برداشت محصول و نگهداري آن به‌راحتي انجام شود.

http://zerafat.com/5727-superlarge_default/%D8%A8%D8%B0%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A8%D8%B2%D9%87-%D8%AA%D9%84%D8%AE-%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA.jpg

از بوته كارلا شاخه‌هاي زيادي منشعب مي‌شود كه خيلي از آن‌ها توليدي در بر نخواهند داشت. اين شاخه‌ها بايد قبل از رسيدن به قسمت‌هاي بالا هرس شوند. تحقيقات نشان داده است چنانچه حدود ۱۰ گره بارور براي هر بوته گذاشته شود، نتيجه بهتري خواهد داد. چنانچه بوته‌ها هرس نشوند، هر بوته حدود ۱۰ تا ۴۰ گره بارور توليد مي‌كند و ۵/۰ تا ۲ متر بالا مي‌رود. كارلا تحمل خشكي را ندارد. بايد محيط ريشه تا عمق ۵۰ سانتي‌متري مرطوب نگه داشته شود. آبياري هر هفته در فصول گرم و خشك صورت مي‌گيرد. به هنگام بارندگي بايد زهكش‌هاي مناسبي وجود داشته باشد تا رشد گياه را مواجه با مشكل نسازد. در مناطقي كه با محدوديت آب مواجه هستند، آبياري و تغذيه قطره‌اي مؤثرترين روش است.

كارلا نسبت به خيلي از بيماري‌هاي مشترك خانواده كدوئيان حساس است براي پوتي ويروس خربزه يك ميزبان محسوب مي‌شود. سفيدك سِركوسپورا، پژمردگي باكتريايي، پژمردگي فوزاريوم و نماتد گره‌هاي ريشه از جمله بيماري‌هاي معمول كارلا است. چنانچه رطوبت بالايي وجود داشته باشد، بيماري‌هاي قارچي رخ مي‌دهد، مگس ميوه بيشترين خسارت را به كارلا مي‌زند زيرا لارو حشره در درون ميوه زندگي مي‌كند و از اثر مستقيم حشره‌كش‌ها محافظت مي‌شود. سوسك‌ها، تريپس ها، كرم‌هاي طوقه بر، كرم غوزه پنبه، شته‌ها، كنه‌ها و آفات عمومي از ديگر آفت‌هاي كارلا مي‌باشند. مبارزه شيميايي با آفت‌ها تجويز نمي‌شود مگر زماني كه ميزان خسارات معني‌دار باشد.

كارلا به هنگام برداشت نياز به مراقبت‌هاي ويژه‌اي دارد. ميوه‌ها را بايد به هنگام رشد مواظب بود كه خيلي بزرگ و خيلي تلخ نشوند. به‌طور معمولي ۱۵ تا ۲۰ روز بعد از گلدهي و يا ۷۰ تا ۸۰ روز بعد از كاشت درحالي‌كه طول ميوه ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر است، زمان مناسبي براي برداشت مي‌باشد. البته در برداشت، بايد به نوع مصرف توجه داشت. ميوه‌ها بايد سبز روشن، نازك و آبدار و تخم‌ها سفيد و نرم باشند و برداشت بايد توسط قيچي باغباني يا چاقوي تيز انجام شود. چنانچه ميوه خيلي بزرگ شود، اسفنجي، تلخ، زرد يا نارنجي و ترك‌خورده مي‌شود. ميوه كارلا بعد از برداشت نبايد مدت زيادي باقي بماند بلكه به‌سرعت بايد به فروش برسد. ميوه‌هاي خسارت‌ديده و آسيب‌ديده را جدا كرده و به‌دقت ميوه‌ها را در كارتن يا سبد چيده و در محل سردي با دماي ۱۲ تا ۱۳ درجه سانتي‌گراد و رطوبت ۸۵ تا ۹۰ درصد انبار يا نگهداري مي‌كنند. در چنين شرايطي ميوه‌ها براي مدت دو تا سه هفته باقي مي‌ماند. در دماي كمتر از ۱۰ درجه، يخ مي‌زند و صدمه مي‌بيند. در دماي بالاي ۱۳ درجه نيز نبايد نگهداري شود چون ميوه زرد يا نارنجي مي‌شود و ترك خورده و باز مي‌شود. ميوه كارلا را بايد از ساير ميوه‌ها نظير موز، آناناس و سيب جدا نگهداري نمود چون مقدار زيادي اتيلن كه نوعي هورمون رساننده است، دارند.

خواص كارلا

مردم هند و چين (آسياي جنوبي) و آفريقاي جنوبي از اين ميوه به‌منظور درمان محلي و سنتي ديابت، پاك‌سازي كبد، بيماري‌هاي پوست و مو، درمان سرفه و بيماري‌هاي تنفسي، روماتيسم، رفع يبوست، كاهش سطح كلسترول بد و … استفاده مي‌كنند كه البته اين تنها بخش اندكي از خواص درماني اين ميوه باارزش است. هنگامي‌كه كارلا به رنگ زرد درمي‌آيد و كامل رسيده مي‌شود مي‌شكافد و بذرهاي آن بيرون مي‌ريزد، بذرها درون لايه‌اي ژله‌اي و قرمزرنگ و شيرين قرار دارد.

كارلا يا خربزه تلخ بسيار كم‌كالري بوده و در هر ۱۰۰ گرم از اين ميوه تنها ۱۷ كالري وجود دارد، بااين‌وجود غلاف‌هاي آن منابع غني از فيبر غذايي، مواد معدني، ويتامين‌ها و آنتي‌اكسيدان‌ها هستند. خربزه تلخ حاوي phytonutrient, polypeptide-P (يك انسولين گياهي) است كه به كاهش سطح قند خون و ديابت نوع ۲ كمك مي‌كند، در ايران اغلب از اين ميوه به‌عنوان ميوه ديابتي‌ها (درمان ديابت) نام مي‌برند. جالب است بدانيد علاوه بر ميوه‌هاي كارلا، برگ‌ها و ساقه‌ها و حتي ريشه نيز مصرف دارويي دارد.

از عوارض كارلا اين كه مي تواند باعث گرفتگي معده و اسهال شود. بعضي از داروهاي ديابت هم به خوبي با كارلا مخلوط نيستند و اگر ميخواهيد از اين ميوه براي حفظ قند خون خود استفاده كنيد، صحبتهاي طولاني با پزشك خود داشته باشيد. در نهايت، كارلاي مي تواند سقط جنين را هنگامي كه در مقادير زيادي گرفته مي شود، ايجاد مي كند و ممكن است كودكان را بيمار كند، بنابراين بچه ها و زنان باردار بايد از آن اجتناب كنند.

نحوه مصرف كارلا

كارلا را به گونه‌هاي مختلف مصرف مي‌كنند: سرخ‌شده، جوشانده، دم‌كرده، بخارپز، كباب شده. كارلا قبل از مصرف بايد خوب شسته شود. آج‌ها و برجستگي‌هاي پوست خارجي آن باعث مي‌شود كه خاك و كثيفي در ميان آن‌ها بنشيند و به‌راحتي تميز نشود، پوست اين ميوه نيز خوراكي بوده البته برخي اعتقاد دارند كه پوست كارلا را بايد گرفت بنابراين مي‌توانيد لايه نازكي از پوست آن را قبل از مصرف با چاقو جدا كرد. بافت مياني كارلا كه بذرها نيز درون آن قرار گرفته‌اند خوراكي و قابل پخت و پر است. كارلا را مي‌توان با پوست و دانه‌ها پخت‌وپز و مصرف نمود ولي بهتر آن است كه ابتدا از طول به‌طور كامل نصف كنيد و با يك قاشق يا چاقو بافت مياني را به همراه بذرها خارج كنيد و غلاف خارجي (قسمت‌هاي سبز رنگ) را به‌اندازه موردنظر خرد كنيد و مصرف نماييد. غلاف تازه كارلا يك منبع عالي از فولات و ويتامين C و A است. آزمايش‌هاي اوليه آزمايشگاهي نشان مي‌دهد كه برخي از تركيبات فيتوشيميايي در خربزه تلخ ممكن است در درمان عفونت HIV مؤثر باشد. كارلا مخلوطي از فلاونوئيدها و آلكالوئيدها است كه سبب توليد انسولين بيشتر در لوزالمعده و نتيجتاً سبب كنترل قند خون در بيماران ديابتي مي‌گردد.

سنبل‌الطيب (علف گربه) يك گياه تند است و به دليل خواص دارويي كه دارد شناخته شده است. سنبل‌ الطيب (علف گربه) يك گياه مقاوم است كه از ريشه و برگ‌هاي آن به‌عنوان آرام‌بخش استفاده مي‌شود. ريشه گياه سنبل الطيب در طب سنتي ايران داراي ارزش دارويي است و از آن به‌عنوان آرام‌بخش اعصاب، خواب‌آور، ضد تشنج، درمان افسردگي، هضم‌كننده غذا و ضد دل‌پيچه به صورت دمنوش سنبل‌ الطيب، عرق سنبل‌ الطيب استفاده مي‌شود. نام علف گربه براي اين گياه ناشي از ويژگي آن است كه گربه‌ها را به خود جذب مي‌كند و نوعي اثر روان‌گردان در آن‌ها دارد. اين خاصيت به دليل وجود آكتينيدين در عصاره اين گياه است كه به فرومون‌هاي بدن گربه‌ها شباهت دارد. اين گياه اثر مشابهي نيز بر روي موش‌هاي صحرايي دارد. سنبل‌الطيب داراي بويي مطبوع است و گربه بوي اين گياه را از فاصل دور تشخيص داده به‌طرف آن مي‌رود و در اطراف آن به جست‌وخيز مي‌پردازد و از بوي آن مست مي‌شود. گل‌ سنبل‌الطيب به رنگ سفيد يا صورتي و به‌صورت خوشه‌اي است. قسمت مورداستفاده اين گياه ريشه آن است و معمولاً از ريشه گياهي كه بيش از دو يا سه سال عمر دارد استفاده مي‌شود.

سنبل الطيب پس از خشك شدن به رنگ قهوه‌اي درمي‌آيد. طعم آن تلخ ولي خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشك شدن بيشتر مي‌شود. ريشه سنبل‌الطيب حاوي ۱ درصد اسانس است. اين اسانس در ريشه تازه بيشتر است و به‌تدريج كه ريشه خشك مي‌شود مقدار اسانس آن كاهش يافته ولي بوي آن قوي‌تر مي‌شود. اسانس تازه به رنگ سبز مايل به زرد است ولي در اثر ماندن غليظ مي‌شود. آثار دارويي ريشه تازه آن سه برابر خشك‌شده آن است. سنبل‌الطيب بايد در حرارت كم خشك شود و در حرارت بالا تمام اثر دارويي آن از بين مي‌رود. در سال ابتدايي كاشت سنبل‌ الطيب برگ‌ها تشكيل مي‌شود و بعد از گذراندن زمستان در سال دوم ساقه‌ها رشد كرده و ارتفاع آن معمولاً ۵۰ تا ۱۵۰ سانتي‌متر است. در سال دوم در ادامه ساقه‌ها گل‌ها به‌صورت مجتمع به رنگ سفيد يا صورتي تشكيل مي‌شود كه جذب‌كننده قوي حشرات بوده و از بوي مطبوعي برخوردار است. سنبل‌الطيب (علف گربه) را مي‌توان هم از نهال و هم از بذر آن كاشت. البته بهترين راه براي اطمينان از داشتن گياهان سالم در باغ، كشت سنبل‌الطيب (علف گربه) از بذر است.

كاشت

بذرهاي گياه سنبل‌الطيب را ابتدا در خانه نشا كنيد. سعي كنيد بذرهايي تهيه كنيد كه كمتر از يك سال سن دارند. برخلاف ديگر گياهان دانه سنبل‌الطيب را نمي‌توان مدت زيادي ذخيره كرد؛ بنابراين بذرها را از يك جاي مطمئن تهيه كنيد. بذرهاي سنبل‌الطيب را در يك خاك غني بكاريد. چهار تا هشت هفته قبل از اين‌كه قصد داريد آن‌ها را در باغ بكاريد، بذرها را در خانه نشا كنيد. به‌آرامي آب گرم روي خاك بپاشيد و سيني نشا را در يك جاي آفتابي قرار دهيد. چراغ‌هاي فلورسنت يا چراغ‌هاي مخصوص رشد گياهان، مي‌توانند به جوانه‌زني كمك كنند. اگر خانه شما تا حدودي سرد است مي‌توانيد با استفاده از بسته‌بندي‌هاي پلاستيكي يك محيط گلخانه‌اي براي سيني بذر گياه فراهم كنيد.

نهال سنبل‌الطيب را تا زمان تشكيل دومين مجموعه برگ حقيقي، در خانه نگه داريد. قبل از انتقال نهال به زمين، خاك را با كمپوست و كود گياهي مخلوط كنيد. گياه سنبل‌الطيب به‌طوركلي نياز زيادي به كود ندارد ولي اگر خاك فقير و ضعيف باشد، قبل از كاشت بايد حتماً به خاك كود و كمپوست اضافه كرد. PH مناسب براي رشد سنبل‌الطيب ۵/۵ تا ۷ است. جايي را براي كاشت نهال‌هاي سنبل‌الطيب انتخاب كنيد كه در روز حداقل ۶ ساعت نور مستقيم خورشيد دريافت كند. گياه سنبل‌الطيب در سايه جزئي بعدازظهر مشكلي ندارد. فاصله بين نهال‌هاي سنبل‌الطيب را از هر طرف ۹۰ سانتي‌متر در نظر بگيريد. سنبل‌الطيب گياه بزرگي است، به‌طوري‌كه نياز به فضاي زيادي براي رشد دارد. اگر گياهان سنبل‌الطيبي كه مي‌خواهيد بكاريد تا ارتفاع ۱/۲ متر بلند مي‌شود، مي‌توانيد آن‌ها را نزديك‌تر به هم بكاريد.

گياه سنبل‌الطيب را در جايي بكاريد كه بتواند به‌راحتي بلند شود. برگ‌ها و ريشه‌هاي گياه سنبل‌الطيب، بوي ترشيده مانند دارند و بوي گل‌هاي آن تقريباً شبيه بوي وانيل است. اگر مي‌خواهيد گياه سنبل‌الطيب را در بالكن خانه خود نگه داريد، بايد قبل از اين كار اين مسئله را بدانيد كه ممكن است بوي برگ‌هاي آن براي شما كمي ناخوشايند باشد. براي جلوگيري از خورده شدن نهال‌هاي كوچك سنبل‌الطيب توسط پرندگان، مي‌توانيد براي آن‌ها يك قفس سيمي درست كنيد. گياه سنبل‌الطيب براي رشد به مقدار زيادي آب نياز دارد. خاكي كه گياه سنبل‌الطيب در آن كاشته مي‌شود بايد زهكشي خوبي داشته باشد. درصورتي‌كه در منطقه شما باران نمي‌بارد، هر جند روز يك بار خاك را با آب خيس كنيد و مقدار زيادي آب به گياه بدهيد.

برداشت

براي جلوگيري از گسترش بيش‌ازحد گياه سنبل‌الطيب و جلوگيري از به دانه رفتن گياه، گل‌هاي آن را بچينيد. از گل‌هاي گياه سنبل‌الطيب مي‌توانيد به‌عنوان دسته‌گل استفاده كنيد. همچنين چيدن گل‌ها باعث مي‌شود كه ريشه‌ها قوي بمانند و اين كار براي زماني كه گياهان به خواب مي‌روند مفيد است. براي چيدن گل‌ها از يك چاقو يا قيچي تيز استفاده كنيد. گل‌ها را با مقداري از ساقه بچينيد. گياه سنبل‌الطيب در اوايل بهار گل مي‌دهد، شما مي‌توانيد از هر گياه، دو يا سه گل برداشت كنيد (بستگي به سن گياه دارد). براي برداشت ريشه‌ها و برگ‌هاي دارويي گياه سنبل‌الطيب، يك سال كامل صبر كنيد. ريشه‌هاي بالغ سنبل‌الطيب را در پاييز برداشت كرده و خشك كنيد. چند روز قبل از برداشت ريشه‌هاي سنبل‌الطيب، به گياه آب ندهيد. در اين صورت تركيبات طبيعي گياه قوي‌تر مي‌شوند.

گياهان سنبل‌الطيب مسن‌تر را توسط بيل از خاك بيرون آوريد و اجازه دهيد تا گياهان جوان‌تر براي سال آينده رشد كنند. بيل را به‌صورت عميق در خاك فرو كنيد تا بتوانيد تمام ريشه را بيرون آوريد. ريشه‌ها را قبل از اين‌كه به خانه بياوريد با آب باغ بشوييد. ريشه را به بخش‌هاي ۱/۶ تا ۲/۵ سانتي‌متري تقسيم كنيد و آن‌ها را در يك كاسه بخيسانيد و سپس با آب كامل بشوييد. ريشه‌ها را در يك جاي خشك و خنك به مدت دو يا سه ماه قرار دهيد تا خشك شوند. ريشه‌ها بوي تندي دارند، بنابراين آن‌ها را براي خشك كردن در جايي مثل ميز آشپزخانه قرار ندهيد. جوشانده ريشه سنبل‌الطيب براي كمك به خواب، مفيد است. برگ‌هاي سنبل‌الطيب را براي استفاده در چاي جدا كنيد. از برگ‌هاي تميز و تازه سنبل الطيب به‌عنوان يك چاي آرام‌بخش استفاده كنيد و يا آن‌ها را خشك كرده و با چاي خشك مخلوط كنيد.

ريشه سنبل‌ الطيب از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است خواص سنبل الطيب مهم آن به شرح زير است:

ضد تشنج

رفع ناراحتي‌هاي عصبي و هيستريك

ضد اسپاسم و آرام‌بخش

تب بر

درمان بي‌خوابي

ضد كرم معده و روده

ضد هيجان

برطرف‌كننده ميگرن

برطرف كردن دلهره، تشويش و نگراني

درمان بيماري ماليخوليا

برطرف كردن درد سياتيك

درمان درد سينه

از بين برنده استفراغ

مؤثر در معالجه مرض قند

التيام زخم‌ها با گرد سنبل‌الطيب

گل بنفشه با نام انگليسي Pansy و نام علمي Viola. sp از خانواده بنفشگان (Violaceae)، گياهي است علفي و چندساله كه البته به‌صورت يك‌ساله و يا دوساله كشت مي‌شود. برگ گل بنفشه قلبي شكل است كه بر روي سطح زمين قرار گرفته‌اند. گل‌هاي بنفشه به رنگ‌هاي متنوع مانند زرشكي، ارغواني، بنفش، آبي و به‌ندرت به رنگ سفيد و سياه است. اين گل‌ها معطر بوده و يكي از گل‌هاي زينتي زيبايي هستند كه گلدهي آن در اوايل بهار انجام مي‌شود.

كاشت

زمان مناسب كاشت بنفشه اوايل شهريور تا اواسط پاييز است. مقداري خاك را درون گلدان و يا سبد ريخته يا در قسمتي از باغچه بذر بنفشه ها را روي خاك بپاشيد و حدود نيم سانتي‌متر روي آن خاك يا كود دامي پوسيده بريزيد و سپس خوب آبياري كنيد. حدود ۵ الي ۱۰ روز بعد بذرها سبز مي‌شوند و زماني كه مقداري بزرگ شدن (حدود يك‌ماهه الي دوماهه) رسيدند آنها را از خزانه درآورده و در محلي كه مي‌خواهيد به فاصله ۱۵ الي ۲۰ سانتي‌متر نشا كنيد بهترين روش همين است. برخي‌ها بذر گل بنفشه را روي محلي كه موردنظرشان هست مي‌پاشند تا همان‌جا سبز بشود اما اين روش درست نيست دليلش اين است كه زمان بذرپاشي بذرها نامنظم روي زمين ميافتند و وقتي سبز مي‌شوند. خيلي از آنها ممكن است كنار هم سبز بشوند اما زماني كه بذرها رو درون خزانه بكاريد بعد مي‌توانيد به‌صورت منظم بوته‌هاي اين گل را به هر طريقي و به هر فاصله‌اي كه مي‌خواهيد بكاريد.

به اين نكته هم حتماً توجه شود كه هيچ‌وقت اقدام به نگهداري گل و گياهان بيروني در منزل نكنيد چون درون منزل نور و تهويه هواي كافي براي رشد گياهان و درختان بيروني وجود ندارد حتي كاشت بذر هم ممكن است با مشكل مواجه شود در كل اگر مكاني براي كاشت بذر نداريد و مجبور هستيد كه در منزل اين كار را بكنيد. بهتر است گلدان خزانه را روي پنجره جنوبي بگذاريد تا نور كافي به آن برسد و حتماً پس از سبز شدن بذر گياهاني كه بيروني هستند آنها را به بيرون از خانه انتقال بدهيد اگر به بيرون انتقال ندهيد ساقه‌ها دراز شده و كم‌كم از بين مي‌رود.

تكثير اين گياه به ۴ روش شامل كشت با بذر، قلمه زدن، تقسيم با ريشه و تقسيم ساقه انجام مي‌شود كه بستگي به نوع گونه، از يكي از آن‌ها استفاده مي‌شود. مهم‌ترين روش تكثير كه اكثر گونه‌ها از اين روش ازدياد مي‌يابند، كشت بذر است. در اين روش عمل نشاكاري صورت مي‌گيرد كه در مرداد در شاسي مي‌كارند و نشاها را در پاييز با زمين اصلي انتقال مي‌دهند و در زمستان در زير برف باقي مي‌مانند. انتقال نشا هر چه زودتر انجام شود، گل‌ها درشت‌تر خواهد شد.

اين گياه به آبياري كافي و منظم نياز دارد. اگر خاك خشك شود، باعث مي‌شود گلدهي كاهش يابد و اگر غرقابي اتفاق بيافتد، ريشه دچار خفگي شده و مي‌پوسد و گياه از بين مي‌رود. خاكي كه داراي خاك‌برگ باشد و غني از كود حيواني باشد، رشد مطلوبي را براي گياه ايجاد مي‌كند البته نكته مهم اين است كه حتماً زهكش خاك مناسب باشد. بنفشه گياهي است آفتاب دوست. البته مي‌تواند كمي سايه را تحمل كند ولي بايد توجه داشت كه اگر محيط رشد گياه، نتواند نور موردنياز گياه را فراهم كند، گل‌هاي توليد شده كوچك خواهند شد. اين گياه هواي خنك را دوست دارد. وقتي به اواخر بهار مي‌رسيم و هوا رو به گرمي مي‌رود، گلدهي كم مي‌شود. در زمستان مي‌توان سرما و يخبندان را تحمل كند و زير برف زنده مي‌ماند.

در زمان كاشت بذر بايد توجه داشت كه چون گياه به آفتاب‌سوختگي حساس است، پس بايد سايه را در خزانه ايجاد كرد. گونه بنفشه سه رنگ، به مرگ گياهچه حساس است. پس بايد توجه داشت كه محيط كشت آلوده نباشد و كود دامي كه به محيط اضافه مي‌شود دچار آلودگي نباشد. ويروس موزاييك خيار يكي از ويروس‌هاي گياهي است كه از اين گياه استخراج گرديده و بر روي آن اثبات شده است.

خواص گل بنفشه

استفاده از گياه بنفشه براي بهبود و درمان سردردهاي ناشي از گرمي بسيار مفيد است. يكي از مشكلات شايع كه امروزه گريبان گير بيشتر افراد جامعه شده است، سردرد است كه بخش عمده‌اي از اين سردردها، به دليل گرمي زياد مغز يا خشك شدن نسبي مغز به خاطر سبك زندگي امروزي (استرس‌هاي زياد فردي، دير خوابيدن، كم بودن خواب شب، مصرف زياد گرمي‌ها و مواد غذايي تند و طعم‌دهنده) است و مصرف شربت بنفشه به درمان آن كمك شاياني مي‌كند.

از مهم‌ترين فوايد گل بنفشه استفاده از آن براي درمان سرفه‌هاي ناشي از گرمي و خشكي است. طبع خنك اين گياه باعث شده استفاده از شربت و دمنوش بنفشه تهيه شده از آن، باعث انعطاف‌پذير و نرم شدن ريه و مجاري هوايي شود.

مصرف شربت گل بنفشه براي افرادي كه اسهال‌هاي خوني ناشي از گرمي و صفرا دارند، مفيد است. به‌طوركلي گياه بنفشه به دليل داشتن طبع خنك، ضد صفرا عمل مي‌كند. بنابراين علت و ريشه اين نوع اسهال را برطرف كرده و باعث بهبود تحريك روده، اسهال و خون‌ريزي مي‌شود.

گل بنفشه در درمان بيماري‌هاي گوارشي و پاك‌سازي ريه و پوست استفاده مي‌شود و براي درمان بيماري سينوزيت بسيار مفيد است. همچنين ريختن چند قطره از آب دم كرده اين گياه، در بيني براي باز كردن تنفس، رفع خشونت سينه و زكام بسيار مفيد است. آب دم كرده گل بنفشه براي درمان برفك دهان مفيد بوده، به اين منظور مقداري از آن را در دهان نگه داريد و يا با آب تازه آن دهان‌شويه كنيد، برفك دهان را برطرف مي‌سازد، ورم لثه را مي‌نشاند و اگر در گلو قرقره كنيد آنژين را درمان مي‌كند.

روغن گل بنفشه نيز فوايد بسيار دارد ازجمله جلوگيري از ريزش مو، سفيد كردن پوست صورت، برطرف كردن كك‌ومك صورت، نرم كردن مو و براي سينوزيت، ميگرن و سردرد بهترين درمان است. كاهش و رفع تب از ديگر خواص بنفشه است. به اين منظور مقداري گل بنفشه را داخل آب‌خنك همراه با گلاب بريزيد و بعد از نيم ساعت صاف كرده و به شخص تب‌دار داده شود.

بابوبه گياهي است يك‌ساله، معطر و به ارتفاع ۲۰ تا ۴۰ سانتيمتر كه به‌صورت خودرو در مزارع و كنار جاده‌ها مي‌رويد. ساقه آن داراي انشعاباتي است و برگ‌هاي آن بريدگي‌هاي باريك و دراز با ظاهر برگچه مانند دارد. گل‌ها به‌صورت گل آذين كاپيتول و به رنگ سفيد و زرد است. گياهي دائمي و هميشه سبز كه توده گل‌هاي مينائي شكل آن به رنگ زرد ليموئي هر يك در انتهاي ساقه‌اي باريك در فصل تابستان ظاهر مي‌شوند. برگ‌ها بسيار منقسم و سرخس مانند بوده و در فصل زمستان جذابيت گياه را تأمين مي‌كنند. حداكثر بلندي و گستردگي آن به يك متر مي‌رسد. گل بابونه گياهي است از تيرۀ كاسني، همه‌جايي، علفي، يك‌ساله، داراي ريشه مخروطي شكل و كم‌وبيش سطحي كه هميشه در اواخر دورۀ رويش از انشعابات فراواني برخوردار مي‌شود. اين گياه داراي خواص دارويي فراوان است. ساقه‌اش استوانه‌اي شكل است. ارتفاع ساقه متفاوت و بسته به محل رويش و شرايط اقليمي آن است. در زمين‌هاي شور ساقه كوتاه و به‌صورت خوابيده روي زمين قرار مي‌گيرد. برگ‌ها فاقد كرك و صاف به‌صورت متناوب نسبت به يكديگر روي ساقه قرار مي‌گيرند. گل‌ها در انتهاي ساقه‌هاي اصلي و فرعي ظاهر مي‌شوند. قسمت مياني گل‌ها كه مجموعه‌اي از گلچه‌هاي لوله‌اي زردرنگ است و در اوايل رويش نيمه كروي، با باز شدن گلچه‌هاي لوله‌اي، كم‌وبيش مخروطي مي‌شوند. گل‌هاي بابونه شيرازي دو نوع گلچه زبانه‌اي به رنگ سفيد و گلچه لوله‌اي به رنگ زرد است. بخش مورداستفاده اين گياه، كاپيتول‌هاي (مركز گل گياه) آن است كه در فاصله ماه‌هاي ارديبهشت تا مهر ماه، آن را از ساقه جدا مي‌كنند. گل‌هاي بابونه كوچك بوده و فرم آن همانند گل مينا يا آفتابگردان و خوراكي بوده كه در تهيه چاي بابونه مورداستفاده قرار مي‌گيرد، البته اين تنها راه مصرف آن نبوده، از اين گياه به‌عنوان چاشني در برخي غذاها و سالادها استفاده مي‌شود. طعم گل‌هاي بابونه به‌طور غالب شيرين است. ساقه آن به رنگ سبز مايل به سفيد، برگ‌هاي آن كوچك متناوب و داراي بريدگي‌هاي باريك، نامنظم و پوشيده از كرك است. گل‌هاي آن مجتمع در يك طبق كه به‌طور منفرد در انتهاي ساقه گل دهنده در تابستان ظاهر مي‌شود. در هر طبق، گل‌هاي سفيد در اطراف و گل‌هاي زرد در قسمت وسط قرار دارند. بابونه از گياهان بومي منطقه مديترانه بوده ولي منشأ آن را در آسياي صغير گزارش كرده‌اند. اين گياه امروزه پراكندگي وسيعي در اروپا، آسياي غربي، آفريقاي شمالي آمريكاي شمالي و جنوبي و استراليا پيدا كرده است.

در ايران نيز گونه‌هاي مختلف جنس ماتريكاريكا در نقاط مختلف كشور رشد مي‌كنند. اين گياه در آذربايجان، لرستان، فارس قيروكارزين غربي انديمشك و خوزستان (دزفول، ايذه، هفت گل، شوشتر، رامهرمز و بهبهان) اطراف تهران و دماوند و همچنين در جنگل فندقلو ويلكيج نمينو همچنين در مناطق وسيعي از چمنزارهاي استان چهارمحال و بختياري در [ميزدج و كوهرنگ و ساير نقاط] مي‌رويد. بعضي از گونه‌هاي ديگر بابونه مانند بابونه آلماني در نواحي مختلف اروپا مي‌رويد.

كاشت بابونه

بابونه را معمولاً به‌صورت مستقيم كشت مي‌كنند و نشاء گيري آن رايج نيست و توصيه نمي‌شود، بذر بابونه بسيار ريز بوده و در هر نيم گرم بيش از هزار عدد بذر وجود دارد. براي كاشت بابونه را مي‌توان دو نوبت در سال به‌صورت مستقيم كاشت: ۱) نيمه دوم اسفندماه ۲) اواخر شهريور تا اواخر مهرماه

براي كاشت خانگي و به‌صورت محدود در تمامي طول بهار و تابستان مي‌توان اقدام به كاشت در باغ (باغچه) و گلدان نمود. براي كاشت بذر بابونه در باغچه و مزرعه ابتدا خاك (بستر كشت) را به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتي‌متر زيرورو كنيد و با كود حيواني پوسيده يا كمپوست مخلوط كنيد. بذرها را با ۳ تا ۵ برابر حجم آن با خاك يا ماسه مخلوط كنيد و سپس به‌صورت دست پاش بر روي سطح خاك بپاشيد و بر روي آن سطح نازكي از خاك نرم بريزيد. علاوه بر گياه بابونه كه نياز به نور كامل دارد، بذر بابونه نيز براي جوانه‌زني نياز به نور دارد در نتيجه در محيطي كاشته شود كه پر نور باشد.

برخي معتقدند كه روي بذر بابونه را نبايد با خاك پوشاند زيرا براي جوانه‌زني بايد نور دريافت كنند ولي اين عمل درصد جوانه‌زني را كاهش مي‌دهد چون برخي بذرها با خاك ارتباط برقرار نكرده و خشك مي‌مانند و جوانه نمي‌زنند. براي كاشت بذر بابونه در گلدان، گلدان انتخابي بايد عمقي حداقل ۱۰ سانتي‌متري داشته باشد. چون بذرها در عمق كمي كاشته شده حتماً به نحوي آبياري شود كه بذرها شسته نشود. تا قبل از جوانه‌زني بذر، بستر كشت هميشه بايد مرطوب باشد ولي غرق آبي نه براي تسريع در جوانه‌زني بذرها مي‌توانيد بر روي بستر كشت يك مشما شفاف بياندازيد، توجه كنيد كه با اين كار دما زير مشما بالا مي‌رود و درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد از انجام اين كار پرهيز كنيد و تنها مراقب باشيد كه خاك خشك نشود.

بعد از جوانه‌زني بذرها، گياهان قوي را نگه داريد و باقي را حذف كنيد همچنين با حذف گياهان اضافه فاصله گياه بابونه‌ها را از يكديگر ۱۵ تا ۲۰ سانتي‌متر برسانيد تا فضاي كافي براي رشد تمامي گياهان فراهم شود. علف‌هاي هرز را از همان ابتدا حذف كنيد، وجود علف هرز باعث رقابت در جذب مواد مغذي خاك ميان گياه و علف هرز مي‌شود و باعث كاهش مواد دريافتي موردنياز گياه و كم شدن اسانس و عطر گياه مي‌شود. دماي كاشت بذر و جوانه‌زني ۲۰ تا ۲۵ درجه مناسب است، بعد از رشد دماهاي بالاتر را نيز تحمل مي‌كند. (بذرها در دماي ۵ تا ۱۰ درجه نيز قابليت جوانه‌زني دارند) PH مناسب براي خاك بابونه ۸ تا ۹ است، بابونه تحمل خوبي در مقابل خاك‌هاي شور داشته و در اين نوع خاك نيز قابل كاشت بوده ولي گلدهي و ميزان اسانس را كاهش مي‌دهد. آبياري گياه بابونه بايد به‌طور منظم باشد، مرطوب بودن خاك پاي گياه باعث افزايش گلدهي و افزايش ميزان اسانس مي‌شود.

براي مبارزه با علف­هاي هرز بابونه مي­توان از علف­كش مالوران به ميزان ۳ الي ۴ كيلوگرم در هكتار به‌صورت محلول پاشي استفاده كرد. زمان مناسب براي استفاده از اين علف­كش اواسط فروردين ماه است. اين علف­ كش تأثير سوئي بر گياه ندارد و مي­توان تا مرحله ۲ يا ۳ برگي از آن استفاده كرد. به كار بردن ۱ تا ۵/۱ كيلوگرم در هكتار نمك سديم ۲٫۴٫D براي كنترل علف­هاي هرز مفيد است. ترفلان به مقدار ۲ ليتر در هكتار به‌صورت پيش رويشي به خاطر عدم وجد پس مانده نامطلوب از اين سم بسيار مورد استفاده قرار مي­گيرد. از آنجايي كه اين گياه بخصوص در مرحله ۲ تا ۳ برگي قدرت رقابت خوبي با علف­هاي هرز دارد، در كشت آن نياز چنداني به علف‌كش نيست. اما درصورتي‌كه نياز به سم‌پاشي قطعي باشد بهتر است اين كار را در حدود ۶ هفته قبل از كاشت با استفاده از علف­كش­هايي كه روي بذر علف هرز مؤثر هستند و يا زماني كه علف هرز در حال جوانه­زني است، انجام داد. آبياري اين گياه معمولاً به‌صورت آبياري اين گياه معمولاً به‌صورت ثقلي- كرتي صورت مي­گيرد. مناسب­ترين رطوبت خاك بين ۶۰ تا ۷۰ درصد است. آبياري در طي گل­دهي بسيار مفيد بوده و سبب يك‌بار برداشت اضافي گل مي­شود.

برداشت

قسمت مورد مصرف گل‌هاي گياه بابونه است كه به‌صورت خشك‌شده مصرف مي‌كنند در نتيجه هنگامي‌كه گل‌ها باز مي‌شوند برداشت آغاز مي‌شود. برداشت گياه بابونه در جهان در سطح وسيع به‌وسيله ماشين‌هاي مخصوص و در سطح‌هاي كوچك‌تر با ابزارهاي ساده و دستي انجام مي‌شود كه در تصوير زير مي‌بينيد، گل‌ها معمولاً براي دسته‌بندي و جابجايي بهتر همراه با بخشي از دمگل (ساقه) گياه برداشت مي‌شوند (معمولاً ۵ سانتي‌متر) در اين حالت داراي بالاترين اسانس است. براي داشتن بالاترين كيفيت، گل‌ها به فاصله كمي از برداشت بايد خشك شوند. در هر هكتار زمين زير كاشت بابونه معمولاً ۰٫۵ تا ۲ تن گل بابونه تازه برداشت مي‌شود كه پس از خشك نمودن مي‌توان ۰٫۱ تا ۰٫۵ تن گل خشك به دست آورد.

خواص بابونه

بابونه از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است و از تقويت‌كننده‌هاي تلخ به حساب مي‌آيد.

يكي از مهم‌ترين خواص گل بابونه، درمان زخم و ورم معده است كه به‌آساني اين مرض را درمان مي‌كند.

بابونه اعصاب و قواي جنسي را تقويت مي‌كند.

بابونه تقويت‌كننده مغز است.

بابونه ادرارآور و قاعده آور است.

اين گياه ترشح شير را در مادران شيرده افزايش مي‌دهد.

استفاده از بابونه در زيبايي به‌اندازه قدمت به‌كارگيري آن در عطاري‌ها سابقه دارد. خواص آن به‌خصوص براي پوست‌هاي شكننده و حساس در مقابل تغييرات جوي مفيد است.

درمان‌كننده سردرد و ميگرن است.

استفاده از بابونه سنگ مثانه را خرد و دفع مي‌كند.

اگر كسي قطره‌قطره ادرار مي‌كند، به او دم‌كرده بابونه دهيد تا درمان شود.

بابونه درمان‌كننده كمي ترشحات عادت ماهيانه است.

براي درمان چشم‌درد، بابونه را در سركه ريخته و بخور بابونه دهيد.

براي تسكين دردهاي عضلاني دم‌كرده بابونه بنوشيد.

جويدن بابونه براي التيام زخم‌هاي دهان مفيد است.

بابونه تب بُر و تسكين‌دهنده درد است.

بابونه تقويت‌كننده معده است.

براي تسكين درد در هنگام دندان‌درآوردن بچه‌ها، به آن‌ها دم‌كرده بابونه بدهيد.

براي رفع بي‌خوابي و داشتن يك خواب آرام و راحت، كافي است ۱۰ دقيقه قبل از رفتن به رختخواب، يك فنجان دم‌كرده بابونه بنوشيد.

بابونه براي رفع ورم روده مؤثر است.

بابونه درمان‌كننده بي‌اشتهايي است.

دم‌كرده بابونه درمان‌كننده كم‌خوني است.

از بابونه براي رفع كرم معده و روده استفاده كنيد.

بابونه تسكين‌دهنده دردهاي عادت ماهيانه است.

بابونه براي رفع زردي مفيد است.

حمام بابونه اثر نيرو دهنده دارد. براي اين منظور چند قطره اسانس بابونه را در وان حمام ريخته، مدت يك ربع در آن دراز بكشيد.

براي تسكين درد، چند قطره اسانس بابونه را با يك قاشق روغن بادام مخلوط كرده و روي محل‌هاي دردناك بماليد تا درد را تخفيف مي‌دهد.

اسانس بابونه مخلوط با روغن بادام براي رفع ناراحتي‌هاي پوستي نظير اگزما، كهير و خارش مفيد است.

براي رفع گوش‌درد و سنگيني گوش، يك قطره روغن بابونه را در گوش بچكانيد.

اسانس بابونه چون اثر تهوع‌آور دارد، در مسموميت‌هاي غذايي مصرف مي‌شود.

روغن بابونه را براي از بين بردن كمردرد، درد مفاصل و نقرس روي محل درد بماليد.

با دم‌كرده بابونه اگر موهاي بلوند را بشوييد آن‌ها را روشن‌تر و شفاف‌تر مي‌كند.

خانم‌هايي كه يائسه شده‌اند، بهتر است همه روزه دمنوش بابونه بنوشند، زيرا اختلالات يائسگي را برطرف مي‌كند.

بابونه ضد آلرژي است.

همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:

كاكتوس گياهي است از تيره كاكتوسيان (Cactaceae) تيره‌اي از ميخك‌سانان كه اغلب خاردار و گوشتي هستند. انواع كاكتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحي مركزي آمريكا رشد مي‌كرد اما امروزه در بسياري از مناطق گرم و خشك جهان توسط مردم پراكنده شده است. كاكتوس طي طوفان‌هاي ناگهاني آب ذخيره كرده و آب ذخيره‌شده را طي ماه‌هاي خشك‌سالي به مصرف مي‌رساند. كاكتوسيان در ايران گونه بومي ندارند. بيشتر كاكتوس‌ها ريشه‌هاي عميقي داشته و ساقه شبكه مانندي دارند كه به‌عنوان منبع ذخيره آب عمل مي‌كنند ساقه كاكتوس توسط تيغ‌هايي محافظت مي‌شود. كاكتوس‌ها برگ‌هاي خيلي كوچكي داشته يا اصلاً برگ ندارند.

شايد به جرأت مي‌توان گفت كه كاكتوس اچينو يكي از محبوب‌ترين كاكتوس‌هاي خاردار در بين طرفداران كاكتوس و حتي كساني كه براي نخستين بار تمايل به خريد كاكتوس پيدا مي‌كنند است. اچينو نوعي كاكتوس است. كاكتوس اچينو همانند ساير كاكتوس‌ها نيازمند مراقبت ويژه و خاص خود است. اچينو در سال‌هاي گذشته يكي از گياهان در معرض خطر انقراض به دليل آب‌گرفتگي توسط سدي كه در نزديك زيستگاهش وجود داشت به شمار مي‌رفت. يكي از گياه شناسان مكزيكي اين گياه را در باغ گياه‌شناسي خود حفظ و تكثير كرد. او براي افزايش آگاهي كودكان از اين گياه آن را در اختيار كودكان گذاشت و باعث شد امروزه اچينو يكي از محبوب‌ترين كاكتوس‌ها به شمار برود. كاكتوس اچينو فوسالو، كاكتوس اچينو تيغ زرد، كاكتوس اچينو تيغ سفيد، كاكتوس اچينوپسيس و كاكتوس اچينو گرزوني از جمله انواع كاكتوس اچينو هستند.

سرزمين مادري اين گياه مكزيك است. صحراهاي بلند و گرم و صخره‌ها و دامنه‌هاي به وجود آمده مكان موردعلاقه براي رشد اين گياه است. علاقه‌مندي اين گياه به آفتاب مستقيم براي تمامي طول روز مسئله‌اي دور از انتظار نيست. اين گياه شكلي كروي همراه با برآمدگي‌هاي پوشيده از تيغ دارد. براي اين گياه تهويه اهميت ويژه‌اي دارد پس گياهتان در اتاقي قرار بدهيد كه تهويه آن كافي است. در فصل تابستان شما مي‌توانيد گياه خود را در بيرون از منزل نگهداري كنيد. طراحي دكور تراس يا حياط به‌وسيله اين گياه خاص و جذاب مي‌تواند جلوه ويژه‌اي به فضاي شما ببخشد. اگر گياه شما به سن گلدهي رسيده باشد قطعاً منظره به وجود آمده از جمله زيباترين مناظر موجود خواهد بود. آزتك هاي باستاني اين گياه را نماد خداي باران مي‌دانند. البته در نظر گرفتن اين گياه به‌عنوان خداي باران بسيار عجيب است اما پشت اين نماد فلسفه خاص خود وجود دارد. اين گياه به دليل اندازه بزرگ خود مخزني براي ذخيره آب در صحرا به‌حساب مي‌رود و به افراد بومي نحوه ذخيره‌سازي و صرفه‌جويي آب در صحرا را مي‌آموزد.

اچينو از يك ساقه تغيير شكل يافته كروي تشكيل شده است كه به‌كندي رشد مي‌كند. اين گياه در دوره بلوغ خود قطري حدود ۹۰ تا ۱۸۰ سانتي‌متر پيدا مي‌كند. تيغ‌هاي فراوان اين گياه كه به‌صورت شعاعي و منظم بر روي گياه پديدار مي‌شوند شهرت بسياري دارد.

خاك مناسب براي كاكتوس

يكي از معيارهاي تعيين‌كننده خاك مناسب براي كاكتوس‌ها، آب‌وهوا است. به‌گونه‌اي كه در آب‌وهواي گرم نياز اين گياهان به خاك قابل‌نفوذ و سبك بيشتر احساس مي‌شود درحالي‌كه در آب‌وهواي سرد كه گياهان نياز به آبياري چنداني ندارند به خاكي سنگين‌تر نياز خواهد بود. به‌طوركلي كاكتوس‌ها خاك‌هاي با PH كمتر از ۷ تا نزديك به ۷ را مي‌پسندند. در بيشتر متون، تركيب اصلي خاك كاكتوس‌ها در اندازه‌هاي زير سفارش شده است: يك قسمت خاك باغچه به‌اضافه يك قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوي) به‌اضافه يك قسمت كمپوست (مواد پوسيده گياهي و خاك‌برگ)، يا يك‌دوم قسمت خاك رسي به‌اضافه يك قسمت ماسه به‌اضافه يك قسمت خاك باغچه، يا يك قسمت كمپوست به‌اضافه يك قسمت خاك پيت به‌اضافه يك قسمت ماسه. هرگاه به تركيب‌هاي بالا در انتها، ۵ درصد خاك زغال اضافه شود اثر ويژه‌اي در جلوگيري از پوسيدگي و ديگر بيماري‌هاي قارچي خواهد داشت (حضور پتاس در خاك زغال، باعث اين امر مي‌شود).

البته در متون مختلف و در گفته‌هاي افراد باتجربه در زمينه توليد و پرورش كاكتوس به فرمول‌هاي مختلف ديگري نيز اشاره شده است. برخي از افراد در تركيب خاك خود از كود حيواني و برخي ديگر از ورمي كمپوست استفاده مي‌كنند. به‌عنوان‌مثال مي‌توان به اين تركيب اشاره كرد: دو قسمت شن ريز شسته شده و شيرين (فاقد املاح) به‌اضافه كمتر از يك قسمت كود گاوي پوسيده به‌اضافه يك قسمت خاك‌برگ پوسيده با اندازه متوسط ذرات به‌اضافه مقدار بسيار كمي از قطعات خورد شده زغال چوب. خاك مناسب ديگري كه معمولاً استفاده مي‌كنند ۶۰ درصد شن شسته شده ۲۰ درصد پيت ماس و ۱۵ درصد ورمي كمپوست به‌علاوه مقداري زغال است.

شرايط محيطي مناسب براي كاكتوس

حرارت

اين گياه، به حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاييز و شب‌هاي خنك نياز دارد. هواي زمستان بايد خنك باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتي‌گراد). كاكتوس‌هايي كه تار دارند بايد در محلي با دماي حداقل ۱۶ درجه نگهداري شوند. همچنين توجه داشته باشيد كه تهويه مناسب از جمله نيازهاي كاكتوس است. بهترين درجه براي نگهداري كاكتوس‌ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتي‌گراد است.

نور

بايد توجه داشته باشيد كه ميزان تابش نور و روشنايي محيط نگهداري كاكتوس‌ها در شكل ظاهري كاكتوس‌ها، رنگ گل، تعداد گل‌ها، ساقه‌ها و شكل غنچه‌هاي گل اهميت فراواني دارد. اما توجه داشته باشيد به‌طوركلي، كاكتوس‌ها به نور زياد (نزديك پنجره‌هاي شرقي و غربي) و نور خيلي زياد (نزديك پنجره‌هاي جنوبي) نياز دارند. نكته حائز اهميت در مورد ميزان نور محيط نگهداري كاكتوس‌ها در اين است كه چنانچه نور محيط كم باشد كاكتوس‌ها طراوت و زيبايي خود را از دست مي‌دهند و در مورد كاكتوس‌هايي كه گل دارند، توانايي گل‌دهي خود را از دست مي‌دهند. كاكتوس بعد از مدتي در نور كم از بين مي‌رود. البته نور زياد در تابستان باعث آفتاب‌سوختگي مي‌شود.

رطوبت

رطوبت براي گياه كاكتوس اهميت چنداني ندارد. چرا كه بومي مناطق خشك و صحراهاي آمريكا است.

هوا

آب‌وهواي گياه كاكتوس بايد تقريباً گرم يا كوهستاني باشد.

پرورش كاكتوس‌ها

تركيب خاكي كاكتوس‌ها، بايد شني رسي و درصد بيشتري از شن يا سنگريزه باشد. كاكتوس‌ها آبياري منظم و با فواصل بيش از گياهان معمول نياز دارند و بسته به‌سرعت رشد و فصل، تعداد و فواصل آبياري تنظيم مي‌شود. كاكتوس‌ها در مناطق گرم و پرنور رشد مي‌كنند زيرا بومي آمريكاي لاتين هستند. كاكتوس‌ها به نور زيادي احتياج دارند و در محيط‌هاي كم‌نور معمولاً رشد علفي مي‌كنند و منظره ظاهري آن‌ها از حالت كاكتوس بودن خارج مي‌شود.

تكثير كاكتوس‌ها

تكثير كاكتوس‌ها به دو شيوه انجام مي‌شود: جنسي و غيرجنسي. بعضي از كاكتوس‌ها نظير ماميلاريا گل‌دهي منظم هر ساله دارند. بذر سياه‌رنگ كوچك توليد مي‌كنند. بعضي ديگر از كاكتوس‌ها نظير زيئو كاكتوس كه گل‌هاي بسيار كم‌دوامي دارند توليد بذر كمتري مي‌كنند.

تكثير بذري كاكتوس‌ها

عموم كاكتوس‌ها بذرهاي بسيار ريز با قوه ناميه نسبتاً كوتاه دارند. نكات مهم در كشت بذر كاكتوس: - بذرها قوه ناميه مناسبي داشته باشند؛ يعني تعداد جوانه‌زني گياه در زمان معين به‌اندازه قابل‌قبول باشد؛ نحوه كشت طوري باشد كه بذرهاي ريز بتوانند جوانه بزنند؛ بنابراين كاكتوس‌ها را در سبدهاي پلاستيكي كم‌عمق با يك خاك بسيار سبك (ترجيحاً پيت ماس) كشت مي‌كنند. آبياري بسترهاي كشت در پاي گياه انجام مي‌گيرد، يا اينكه سبدها را در ظرف‌هاي آبي قرار داده كه به‌تدريج آب را جذب مي‌كند و گياه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه مي‌زنند. مثل هر گياه ديگر بذركاري باعث طولاني شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گياه مي‌شود.

تكثير رويشي كاكتوس

قلمه زدن

عمده‌ترين تكثير رويشي كاكتوس‌ها قلمه زدن (به انگليسي Cutting) است. قلمه زدن در كاكتوس به فصل بستگي دارد و بهترين فصل براي آن اوايل تابستان است. به‌طوري‌كه آن‌ها را در يك بستر سبك و محيط با رطوبت كافي با آبياري منظم كشت مي‌كنند. اما قبل از اينكه قلمه كاكتوس مخصوصاً كاكتوس‌هاي گوشتي نظير سرئوس‌ها وارد بسترهاي كشت شوند بايد شيرابه گياه را قطع كرد. براي انجام چنين عملي قبلاً قطعات جداشده يا قلمه‌هاي كاكتوس را به مدت چندين ساعت در معرض تابش مستقيم آفتاب در تابستان قرار مي‌دادند تا اينكه جريان شيرابه قطع مي‌شد و سپس اقدام به كشت آن مي‌كردند. اما امروزه با توجه به اينكه ريشه‌دار كردن گياهان در كمترين زمان حائز اهميت است قلمه‌ها را در آب ولرم حدود ۴۵ درجه سانتي‌گراد قرار مي‌دهند؛ كه درنتيجه جريان شيرابه قلمه‌ها قطع مي‌شود. سپس آن‌ها را در بستر كاشت قرار مي‌دهند. روش معمول اين است كه قلمه با توجه به سطح برش داده‌شده چند روزي در سايه و سپس در شن خالي كاشته مي‌شود

پيوند زدن

كار ديگري كه بيشتر به‌عنوان يك هنر به نظر مي‌رسد عمل پيوند (به انگليسي: Grafting) در كاكتوس است. پيوند زدن كاكتوس‌ها نيز مسئله‌اي است كه توجه بسياري از دوستداران گل‌ها و گياهان را به خود جلب مي‌كند. اگرچه پيوند زني يكي از روش‌هاي كاشت كاكتوس محسوب مي‌شود؛ اما بسياري از پرورش‌دهندگان سعي مي‌كنند تا با پيوند زدن انواع مختلف كاكتوس بر روي‌هم، گياهاني با منظره‌اي جالب‌توجه ايجاد كنند. به‌هرحال دليل هر چه كه باشد اصول انجام كار فرقي نمي‌كند. كاكتوس‌ها را در هر سني مي‌توان روي هم پيوند زد؛ اما بهتر است كه كاكتوسي را كه پيوندك (قسمت بالايي) را تشكيل مي‌دهد، گياهي جوان و به سن يك يا دو ساله باشد. ساده‌ترين روش پيوند زني اين است كه پيوندك را به طول چند سانتيمتر از قسمت جوانه انتهايي ساقه و يا شاخه‌ها به شكل افقي بريد. سپس سر كاكتوسي را كه نقش پايه را دارد نيز به‌وسيله چاقو و يا تيغ تيز به شكل افقي قطع كرد و اين دو را بر روي هم قرار داد و يا اصطلاحاً سوار كرد. با فشار ملايم پيوندك بر روي پايه اتصال آنان را محكم‌تر مي‌كنيم. براي اتصال و استحكام بيشتر پيوندك بر روي پايه مي‌توان از نوارهاي پلاستيكي نيز استفاده كرد. اين نوارها در حدود ۳-۲ هفته مي‌توانند باقي بمانند و سپس برداشته شوند. البته سوار كردن پيوندك بر روي پايه ظرافت كاري خود را نيز دارد. زيرا اصولاً گياهان در درون ساقه خود لايه‌اي با نام آوند دارند كه نقش آنان توليد سلول‌هاي جديد است. حال اگر در زمان پيوند زني بتوان طوري پيوندك را بر روي پايه قرار داد كه آوند آنان با يكديگر تماس داشته باشند، بعد از مدتي و با توليد سلول‌هاي جديد، پيوندك و پايه با يكديگر ارتباط برقرار خواهند كرد و اصطلاحاً جوش خواهند خورد.

نحوه نگهداري كاكتوس در خانه

با توجه به استقامت و بردباري كاكتوس‌ها نسبت به شرايط محيطي و گسترش آپارتمان‌نشيني و زندگي پرمشغله امروزي سال‌به‌سال بر تعداد پرورش‌دهندگان اين گياه افزوده مي‌شود. كاكتوس يكي از گياهان پرطرفدار است كه مي‌توانيد يك گياه عالي براي آپارتمان‌هاي بدون بالكن امروزي باشد. برخي از افراد به اين دليل كاكتوس‌ها را دوست دارند كه فكر مي‌كنند اين گياه مقاومت بيشتري نسبت به ساير گياهان دارد و در نتيجه نگهداري از آن هم زحمت كمتري خواهد داشت. اين طرز فكر تا حدودي درست است به اين دليل كه كاكتوس مي‌تواند آب اضافي را در خود ذخيره كند و هنگام كم‌آبي از آن تغذيه كند، اما بايد به ياد داشته باشيم اين به آن معنا نيست كه نگهداري كاكتوس بدون كمترين زحمتي امكان‌پذير است. البته باز هم تأكيد مي‌كنيم كاكتوس به دليل توان ذخيره آب، بهترين گياه براي نواحي خشك و كم آب به‌حساب مي‌آيد. شايد شما هم در صحراهاي خشك كاكتوس‌هاي بزرگي را ديده باشيد كه در شرايط آب و هوايي بسيار بد هم دوام آورده‌اند؛ دليل اين موضوع آن است كه كاكتوس مي‌تواند با يك‌بار ذخيره آب، ماه‌ها بدون آب به زندگي خود ادامه دهد. اين نكته هم جالب است كه ذخيره آب توسط ريشه‌هاي كاكتوس انجام مي‌شود.

كاكتوس ريشه‌هاي بسيار بلندي دارد كه به كمك آن‌ها مي‌تواند آب موردنياز را در خود ذخيره كند. شايد بتوان گفت اين بزرگ‌ترين تفاوت كاكتوس با ساير گياهان است. اگر شما در خانه گياه كاكتوس داريد دقت كنيد درون خاك كاكتوس بايد از شن و سنگريزه نيز استفاده كنيد. همچنين به خاطر داشته باشيد اين گياه به نور زياد احتياج دارد و بايد در محيطي گرم قرار بگيرد. از ديگر نكاتي كه بايد به آن توجه كنيد آبياري كاكتوس است. به خاطر داشته باشيد كاكتوس نسبت به ساير گياهان بايد با فاصله زماني طولاني‌تري آبياري شود. البته آبياري كاكتوس بايد با توجه به نوع آن، فصل، گرماي محيط و اندازه گياه تعيين شود. با در نظر گرفتن همه اين موارد و از آنجا كه امروزه كاكتوس‌ها در اندازه‌هاي مختلف ارائه و فروخته مي‌شوند، مي‌توانيد با توجه به فضاي خانه خود، تعدادي از اين گياه را در نقاط مختلف نگهداري كنيد. گلدان‌هاي رنگي و كوچك كاكتوس به‌خوبي مي‌توانند پشت پنجره، روي ميزهاي كنار ديوار و كنار قاب عكس‌هاي روميزي قرار بگيرند و جلوه‌اي خاص به اتاق، سالن و خانه شما بدهند.

زوفا گياهي پايا از تيره نعناييان است كه به حالت خودرو مي‌رويد. نام‌هاي ديگر اين گياه گل زوفا، گل پونه و زوفاي يابس است. زوفا داراي گل‌هايي زيبا، معطر، آبي و گاهي سفيد و صورتي است كه در انتهاي ساقه ظاهر مي‌شوند. اسانس اين گياه شبيه نعنا است. زوفا بومي كشور فرانسه، يونان و ايتاليا است و بيشتر در مناطق اطراف درياي مديترانه مي‌رويد و در ايران به حالت خودرو در نواحي جنوب يافت مي‌شود. قسمت‌هاي مورداستفاده اين گياه اندام رويشي آن شامل گل، برگ و ميوه است و برگ زوفا داراي طعمي تند و مطبوع هستند. از گياه زوفا مي‌توان به شكل دم‌كرده، تنتور و جوشانده استفاده كرد.

گياه زوفا Hyssop نام علمي Hyssopus Officinalis درختچه‌اي است كه ارتفاع آن تا ۶۰ سانتيمتر مي‌رسد. اين گياه به حالت خودرو در نواحي جنوب اروپا، ايران، هند، تركيه و شوروي مي‌رويد. برگ‌هاي آن كوچك، خط‌دار، نوك‌تيز و سبزرنگ است. گل‌هاي آن آبي و گاهي سفيدند كه در انتهاي ساقه ظاهر مي‌شود. ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد. ساقه آن چهارگوش مستقيم و ارتفاع آن cm70- 50 است. قسمت تحتاني (پاي ساقه) چوبي و قهوه‌اي رنگ و از انشعاب‌هاي فراواني برخوردار است ولي قسمت فوقاني آن نرم و سبزرنگ است. برگ‌هاي صاف، فاقد دندانه، باريك، كشيده و كم‌وبيش نيزه‌اي شكل و رنگ آن سبز روشن است.

زوفا گياهي خشبي و چندساله است. منشأ اين گياه آسياي صغير گزارش شده و همچنين زوفا در سطح وسيعي در مركز و جنوب اروپا، عمدتاً در روسيه، بلغارستان، مجارستان، ايتاليا و اسپانيا، فرانسه و كشمير و هند كشت مي‌شود و از درياي خزر تا درياي سياه همچنين در مناطق شني نواحي مديترانه مي‌رويد. ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد.

كاشت

گياه زوفا را هم به‌صورت مستقيم در زمين يا گلدان اصلي كشت مي‌كنند و هم ابتدا بذرها را در خزانه و محيط مناسب نشاء مي‌كنند و پس از رسيدن گياه به ارتفاع مناسب اقدام به جابجايي به محل اصلي كاشت مي‌نمايند. البته كشت مستقيم رايج‌تر بوده ولي تلفات بذر ممكن است در اين روش بالا باشد. اگر چه قوه ناميه بذر گياه زوفا بالا بوده و به‌راحتي حتي در شرايط كاشت پايين و متوسط نيز جوانه مي‌زند. بهترين زمان براي كاشت زوفا اوايل بهار يا نيمه دوم اسفندماه است. براي كاشت مستقيم مي‌توان بعد از رفع سرماي بهار اقدام به كاشت نمود. درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد جوانه‌زني كاهش مي‌يابد.

براي كاشت بذر زوفا به‌صورت خانگي در فصل بهار يا تابستان بذر گياه دارويي زوفا را ۲۴ ساعت در آب خيس نماييد سپس در سيني نشاء يا ليوان‌هاي يك‌بار مصرف كه با خاك تميز ترجيحاً تركيب (كوكوپيت + پرليت + پيت ماس) پرشده در عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتي بكاريد. تا قبل از جوانه‌زني بذرها و همچنين در اوايل رشد گياه بستر هميشه مرطوب باشد، بعد از رشد كامل گياه آبياري هنگامي انجام شود كه خاك كاملاً خشك شده است. بعد از رشد گياهان و رسيدن به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر ليوان يك‌بار مصرف را پاره نموده و گياه را به همراه خاك به زمين اصلي يا گلداني با سايز حداقل ۱۶ سانتي‌متر منتقل كنيد. (يا اگر در سيني نشاء كاشته‌ايد به‌آرامي گياه را همراه خاك خارج كنيد)

براي كاشت رديفي در مزرعه فواصل بين دو بوته را ۴۰ تا ۷۰ سانتي‌متر و فواصل بين رديف‌ها را ۸۰ تا ۱۲۰ سانتي‌متر در نظر بگيريد. براي كاشت تجاري و وسيع زوفا در خاك‌هاي اشباع و خيس يا شني نبايد كاشته شود، ph مناسب براي خاك بستر كشت گياه زوفا بين ۵٫۲ تا ۷٫۵ بايد در نظر گرفته شود. براي كاشت خانگي و به‌صورت محدود در تمامي طول بهار و تابستان مي‌توان اقدام به كاشت در باغ (باغچه) و گلدان نمود يا در كل طول سال با ايجاد شرايط كاشت اقدام به پرورش اين گياه نمود. دماي ايده آل براي رشد و جوانه‌زني بذر گياه زوفا ۲۰ تا ۲۵ درجه است. گياه بالغ تا دماي ۴۰ درجه يا بالاتر از آن را نيز تحمل مي‌كند.

براي كاشت بذر گياه زوفا در باغچه و مزرعه ابتدا خاك (بستر كشت) را به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتي‌متر زيرورو كنيد و با كود حيواني پوسيده يا كمپوست مخلوط كنيد. بعد از رشد جوانه‌ها و آماده شدن نشاءها يعني رسيدن گياه به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتي‌متر، آن‌ها را به محل اصلي كاشت منتقل كنيد. تا قبل از جوانه‌زني بذر گياه زوفا، بستر كشت هميشه بايد مرطوب باشد ولي نيازي به غرق آبي نيست. براي تسريع در جوانه‌زني بذرها مي‌توانيد بر روي بستر كشت يك مشما شفاف بيندازيد. توجه كنيد كه با اين كار دما زير مشما بالا مي‌رود و درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد از انجام اين كار پرهيز كنيد و تنها مراقب باشيد كه خاك خشك نشود. علف‌هاي هرز را از همان ابتدا حذف كنيد، وجود علف هرز باعث رقابت در جذب مواد مغذي خاك ميان گياه و علف هرز مي‌شود و باعث كاهش مواد دريافتي موردنياز گياه و كاهش اسانس گياه مي‌شود. زوفا چندساله بوده و معمولاً ۴ تا ۸ سال مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد.

برداشت

گياه زوفا براي دو منظور كشت مي‌شود. يكي اسانس گيري و ديگري استفاده از برگ‌ها و گل‌ها براي مصارف دارويي به‌صورت جوشانده و عرق زوفا و ادويه و چاشني و غيره. مقدار عطروطعم گياه زوفا در فصل گلدهي به بالاترين مقدار خود مي‌رسد. در نتيجه در ابتداي فصل گلدهي برداشت آغاز مي‌شود. البته درصورتي‌كه قصد بهره‌برداري به‌صورت اسانس گيري داشته باشيد بهتر است اواسط زمان گلدهي برداشت آغاز شود يعني در مردادماه. هنگام برداشت گياه از محل تلاقي اندام‌هاي نيمه چوبي و چوبي گياه بايد بريده شود و شاخه‌ها و ساقه‌ها به همراه گل‌ها از پايه جدا مي‌شود و سپس به‌وسيله دستگاه‌هاي خشك‌كن يا به روش سنتي خشك و بسته‌بندي مي‌شود. ميزان برداشت گياه زوفا در هر هكتار زمين تحت كشت در سال اول كاشت ۲٫۵ تا ۳٫۵ تن و در سال دوم ۶ تا ۹ تن گياه تازه و خشك نشده است كه بعد از خشك نمودن تقريباً كمتر از يك‌سوم وزن خود را از دست مي‌دهد. براي اسانس گيري نيز از هر هكتار زمين تحت كشت زوفا سالانه ۹ تا ۱۶ كيلوگرم اسانس به دست مي‌آيد. بذر زوفا نيز ارزشمند بوده و مي‌توان بذر را نيز برداشت نمود. بعد از پاپان فصل گلدهي بذرها ظاهر مي‌شود در هر هكتار زمين مي‌توان تا ۵ كيلوگرم يا كمي بيشتر بذر زوفا برداشت نمود.

خواص زوفا

۱) سرفه و ناراحتي‌هاي ريوي را برطرف مي‌كند.

۲) نرم‌كننده سينه است

۳) خلط‌آور است

۴) معده را تقويت مي‌كند

۵) نفخ شكم را برطرف مي‌كند

۶) ادرارآور است

۷) داروي مفيدي براي مداواي آسم است

۸) اشتها را زياد مي‌كند

۹) براي رفع كم‌خوني مفيد است

۱۰) افسردگي را برطرف مي‌كند

۱۱) براي درمان صرع مفيد است

۱۲) براي التيام زخم برگ‌هاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد

۱۳) براي درمان تب‌خال مفيد است و كساني كه تب‌خال مي‌زنند بايد از دمنوش زوفا استفاده كنند.

۱۴) درد شكستگي را مي‌توان با كمپرس زوفا آرام كرد.

موارد منع مصرف

در برخي اسناد قديمي مرتبط با طب سنتي بيان شده كه از اين گياه براي سقط‌جنين استفاده مي‌شده است. در نتيجه براي زنان باردار اين گياه توصيه نمي‌شود. مصرف بيش‌ازحد آن مي‌تواند به كبد آسيب بزند. بهتر است مقدار مصرف آن را از يك متخصص گياهان دارويي با توجه به نياز خود بپرسيد. مصرف زياد اين گياه باعث افزايش فشارخون مي‌شود. در نتيجه به افرادي كه داراي فشار بالاي خون هستند توصيه نمي‌شود. مصرف اين گياه به كودكان زير ۵ سال بدون تجويز متخصص گياهان دارويي توصيه نمي‌شود. در برخي موارد ممكن است براي كودكان تب و تشنج به همراه داشته باشد.